تاملي بر نظريه هاي جامعه شناسي استفاده از فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي (اشاعه، نوآوري، تصاحب)

ظهور فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي در دهه هاي اخير، نه تنها تحولات چشمگيري را در جوامع ايجاد کرده، بلکه زمينه ساز مطالعات نظري و تحقيقات تجربي فراواني نيز بوده است. در اين مقاله رابطه متقابل فناوري و جامعه مورد توجه قرار گرفته است و نخست، دو جريان فکري عمده مربوط به فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي، که يکي، فناوري را عامل اصلي دگرگوني هاي اجتماعي معرفي مي کند و ديگري، عناصر و ساختارهاي اجتماعي را دليل اين تحولات مي داند، و سپس نظريه هاي مربوط به جامعه شناسي استفاده از فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي، بويژه، سه رهيافت مشهور نوآوري، اشاعه و تصاحب معرفي و تجزيه و تحليل شده اند. افزون بر اين، تلاش شده است به کمک پژوهش هايي که در حوزه جامعه شناسي استفاده از فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي در فرانسه و امريکاي شمالي صورت گرفته اند، جايگاه و نقش استفاده کنندگان از اين فناوري ها به بحث گذاشته شود.
تجزيه و تحليل مکاتب فکري مربوط به فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي نشان مي دهد، هيچ کدام از اين دو جريان فکري، به تنهايي قادر نيستند عملکرد يک فناوري را به طور دقيق بررسي کنند. در نتيجه، بررسي و تجزيه و تحليل متون اين حوزه، ظهور مکتب فکري جديدي را نويد مي دهد که بيانگر نوعي تغيير نگرش به استفاده کنندگان فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي و پيدايش تفکر استفاد کننده فعال به جاي منفعل است.