درباره منشا معرفت خدا و هدايت الهي، دو ديدگاه وجود دارد: بر اساس يك ديدگاه، معرفت خدا، اكتساب بندگان است و بر اساس ديدگاه دوم، معرفت خدا، فعل اله و موهبت الهي است، كه به فضل خود، بدون الزام، به بندگان مرحمت ميكند. در برابر اين عطاي الهي، وظيفه بندگان، قبول و تصديق و تسليم است. آنگاه خداوند، به بندگاني كه اين وظيفه را ادا كنند، ثواب و پاداش مي بخشد. نويسنده، در اين گفتار، ميكوشد تا نشان دهد كه آيات و روايات باب معرفه اله، در صدد بيان اين نكته اند. در اين جهت، نويسنده، پس از بيان 8 آيه و 16 حديث، ده نكته به عنوان نتيجه و بحثي در زمينه هدايت و معرفت اولي و ثانوي آورده است. پس از آن، يك آيه و 15 حديث در اثبات ديدگاه مخالف مي آورد. ابتدا، اين مجموعه را مطابق با نظر خود توضيح مي دهد، سپس وجوه جمع ميان دو گروه روايات را بيان مي دارد. اين مقاله را ميتوان مكمل سلسله مقالات نويسنده درباره معرفت خدا (شماره 7 تا 10 فصلنامه سفينه) دانست.