زمينه و هدف: سندرم پيش از قاعدگي مجموعه اي از علايم رفتاري، جسمي و عاطفي با شدت متفاوت است که باعث به وجود آمدن اختلال در روابط فردي و اجتماعي مي شود. علل اين سندرم پيچيده است و بر اساس آن روش هاي درماني مختلفي از روش هاي حمايتي تا جراحي تخمدان مطرح شده است. رويكرد جديد استفاده بيشتر از مکمل هاي غذايي و داروهاي گياهي است. اسانس پوست پرتقال با نام علمي سيتروس ساينسيس داراي ترکيباتي چون ليمونن، فلاندرن وسيترال است که اثرات آرامبخشي، تسکين دهنده سيستم عصبي مرکزي، مانند فلوكسيتين، و ضد اسپاسمي ضد افسردگي، ضد نفخ براي آن ذکر شده است. فلوکستين از داروهاي موثر بر درمان سندرم پيش از قاعدگي مي باشد. لذا با توجه به تشابه اين دو با هم، پژوهشي با هدف تعيين تاثير اسانس پوست پرتقال بر علايم سندرم پيش ازقاعدگي در دانشجويان ساکن خوابگاه دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي سال 89-1388 انجام شد.
روش بررسي: پژوهش حاضر از نوع کارآزمايي باليني دوسوکور شاهددار است که روي 80 نفر دانشجوي ساکن خوابگاه دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي انجام شد. نمونه هاي پژوهش به مدت دو ماه متوالي فرم ثبت وضعيت روزانه آينده نگر را تکميل کردند و پس از تاييد قطعي تشخيص سندرم پيش از قاعدگي به طور تصادفي به دو گروه 40 نفري تقسيم شدند و به مدت دو ماه متوالي با 10 قطره اسانس پوست پرتقال يا دارونما سه بار در روز، حداقل 14 روز قبل از قاعدگي تحت درمان قرار گرفتند. ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه و فرم ثبت وضعيت روزانه علايم بود که جهت اعتبارآن از روش اعتبار محتوا و جهت پايايي آن از روش آلفاي کرونباخ (%80) استفاده شد. آزمون تي زوجي براي تفاوت شدت سندرم پيش از قاعدگي در داخل گروهها، قبل و بعد از مداخله، وتي مستقل براي براي تفاوت شدت علايم بين دو گروه، آزمون كاي اسكوئر براي تمايل به ادامه مصرف و آزمون دقيق فيشر براي وجود عوارض استفاده شد. سطح معني داري براي كليه آزمونها P<0.05 در نظر گرفته شد.
نتايج: هر دو گروه از نظر متغيرهاي زمينه اي نظير سن، سن منارك و نيز شدت علايم قبل از مداخله اختلاف معني دار نداشتند. ميزان کاهش شدت علايم سندرم پيش از قاعدگي بعد از مصرف اسانس پوست پرتقال %46.08 و در گروه دارونما %14.21 بود که بين ميزان کاهش شدت علايم بين دو گروه اختلاف معني داري وجود دارد (P<0.001). همچنين ميزان کاهش شدت علايم جسمي در گروه دارو به ميزان %24.30و در گروه دارونما به ميزان %5 و ميزان کاهش شدت علايم رواني بعد از مصرف دارو %21.78 و در گروه دارونما به ميزان 9.21 درصد بود (P<0.001).
نتيجه گيري: به نظر مي رسد اسانس پوست پرتقال در بهبود علايم جسمي و رواني سندرم پيش از قاعدگي موثر است. پيشنهاد مي شود دارو حداقل به مدت دو ماه در فاز لوتئال جهت درمان استفاده شود.