بررسي علل و عوامل موثر بر عدم گزارش دهي اشتباهات دارويي کارکنان پرستاري بيمارستان بهارلو از ديدگاه آنها در سال 1389

سابقه و هدف: اشتباهات شغلي از موارد غير قابل اجتناب در اکثريت حرفه ها به ويژه حرفه هاي بهداشتي درماني مي باشد. گزارش نمودن اشتباهات دارويي از يک سو موجب حفظ و رعايت ايمني بيمار و از سويي ديگر به عنوان يک گنجينه اطلاعاتي ارزشمند در راستاي پيشگيري از بروز اشتباهات دارويي در آينده محسوب مي گردد. هدف از اين مطالعه، تعيين علل و عوامل موثر بر عدم گزارش دهي اشتباهات دارويي کارکنان پرستاري از ديدگاه آنها مي باشد.
مواد و روشها: براي انجام اين پژوهش که از نوع توصيفي - تحليلي مي باشد، از مجموع 200 نفر پرسنل پرستاري شاغل در بيمارستان، 140 نفراز  مجموع پرستاران شاغل در شيفتهاي صبح، عصر و شب بيمارستان بهارلو در سال 1389 براي شرکت در اين پژوهش اعلام آمادگي نمودند (ميزان پاسخگويي 70% بود). بقيه پرستاران به دليل عدم تمايل در شرکت در پژوهش، از بررسي خارج شدند. نظرات پرستاران در مورد علل عدم گزارش دهي اشتباهات دارويي با استفاده از پرسشنامه تنطيم شده بر اساس مقياس پنج درجه اي ليکرت اندازه گيري گرديد. اين پرسشنامه شامل سه حيطه ترس از پيامد هاي گزارش دهي (11 گويه)، عوامل مديريتي (5 گويه) و فرايند گزارش دهي (3 گويه) بود. داده هاي جمع آوري شده  با استفاده از نرم افزار spss نسخه 11.5 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.
يافته ها: در کل جمعيت مورد مطالعه 98.6% زن ،50% متاهل، 97.9% کارشناس، 79.3% پيماني، 75.7% شيفت در گردش، 52.9% داراي سابقه کار کمتر از 5 سال بودند. ميانگين سني  شرکت کنندگان در مطالعه 4.67±29.48 سال بود. علل گزارش نکردن اشتباهات دارويي به شرح ذيل بود: ميانگين امتيازات در حيطه ترس از پيامدهاي گزارش دهي، عوامل مديريتي و فرآيند گزارش دهي به ترتيب 1.68±3.09، 1.12±3.68 و 1.26± 2.73 بود. يافته ها نشان داد حيطه عوامل مديريتي مهم ترين علت گزارش نکردن اشتباهات دارويي در پرستاران بود. با استفاده از آزمونهاي آنوا و T -test مشخص شد پرستاراني که با حيطه هاي ترس از پيامدهاي گزارش دهي و عوامل مديريتي به عنوان دلايل عدم گزارش اشتباهات دارويي توافق داشتند (امتياز بيشتري در اين زمينه داشتند)، اغلب در شيفت در گردش مشغول به ارایه خدمت بوده (P=0.04) و در استخدام آنها پيماني (P=0.03) بوده اند. آزمون ²χ نيزنشان داد که ميانگين هر سه حيطه بررسي شده با افراد گروه سني 35 - 25 سال ارتباط معني دار داشته است (P<0.001).
نتيجه گيري: عوامل مديريتي و ترس از پيامدهاي گزارش دهي دو مانع مهم گزارش دهي اشتباهات دارويي در پرستاران است. با عنايت به ارتباط معني دار بين شيفت در گردش و پيماني بودن استخدام که هردو مورد حاکي از جوان بودن و تجربه حرفه اي محدود پرستاران شاغل مي باشد (غالبا" پرسنل در گردش و پيماني سابقه زير 5 سال دارند) (جدول شماره يک) و با توجه به اهميت ايمني بيمار، لزوم ايجاد رابطه مثبت بين مديران پرستاري و کارکنان پرستاري، تامين فضاي همکاري صميمي و طراحي بسته آموزشي ضمن خدمت براي پرستاران در بدواستخدام در خصوص اشتباهات دارويي، عواقب و نتايج آنها و ضرورت گزارش دهي اشتباهات اجتناب ناپذير مي نمايد. ترويج فرهنگ ايمني بيمار نيز بي ترديد يکي از راهکارهاي اساسي کاهش خطاهايي از اين دست خواهد بود. به کارگيري رويکرد سيستمي به منظور بررسي عوامل زمينه ساز ، برطرف کردن اين عوامل تا حد ممکن و طراحي سيستمي براي گزارش دهي اشتباهات کاري خصوصا" اشتباهات دارويي حایز اهميت است.