«تنوع و تحرک» و عوامل آنها در حکايت «جدال سعدي با مدعي» در گلستان

مساله اصلي در اين تحقيق، تنوع و تحرک در حکايت «جدال سعدي با مدعي» در گلستان است. اين حکايت در بين ساير حکايات گلستان، بلکه ديگر متون نثر فارسي از حيث داشتن تحرک در سطح الفاظ و تنوع در عمق معاني متمايز است. نگارنده در دو بخش سعي ميکند که تنوع و تحرک و عوامل آنها را در حکايت مذکور نشان دهد. در بخش اول راههاي پرورش معاني را بعنوان پاره اي از عوامل تنوع و تحرک، با بحث از هشت مشخصه: مناظره، تعريف، توصيف، استشهاد، استدلال، مقايسه، بررسي علل و نتايج و تقسيم بندي بيان ميکند. در بخش بعدي نيز چهار عامل اساسي را تحت عنوان دقايق بلاغي برميشمارد که عبارتند از: ايجاز، اطناب، سادگي بيان و سلاست. نتيجه آنکه بدليل وجود راههاي متنوع پرورش مطالب، برخي صنايع موثر بديعي، پاره اي از مباحث بلاغي در حکايت «جدال سعدي با مدعي»، اين حکايت، نمونه و الگوي تمام عيار يک نوشتة متنوع و متحرک در گلستان و شايد در تاريخ نثر فارسي بشمار ميرود.