ارزيابي صفات مورفولوژيك مارچوبه خوراكي (.Asparagus officinalis L) وحشي بومي ايران

مارچوبه خوراكي (Asparagus officinalis L.) يك سبزي قديمي بومي اروپا، آسيا و آفريقا مي باشد. منبع ژنتيكي مارچوبه در ايران محدود است و تنها تعداد بسيار كمي بوته مارچوبه خوراكي در كوههاي شهرستان طالقان پيدا شده اند. به منظور ارزيابي صفات مورفولوژيك اين سبزي ارزشمند، 58 بوته درون توده طالقان مطالعه و با رقم مري واشينگتن مقايسه گرديد. نتايج نشان داد كه ميانگين بعضي صفات مورد ارزيابي از جمله ارتفاع بوته، تعداد شاخه درجه يك، قطر ساقه اصلي، طول شاخه درجه يك و تعداد فلس تا محل اولين انشعاب پانيكولي به ترتيب  133.81سانتي متر، 38.38،5.3  ميلي متر، 39.6 سانتي متر و  14.78بودند. ژنوتيپ هاي مورد بررسي 68.97 درصد نر و 31.03 درصد ماده بودند. ميانگين طول اسپير (6.3%)، قطر اسپير (30.4%) و وزن تر اسپير (52.2%) در ژنوتيپ هاي وحشي مارچوبه از رقم مري واشينگتن كمتر بودند. در گياهان مورد بررسي گل ها از نيمه دوم ارديبهشت تا نيمه اول خرداد ظاهر و در اواسط تير ميوه هاي سبز رنگ تشكيل شدند. تعداد بذر در ميوه هاي حبه رسيده قرمز كه در اواسط شهريور جمع آوري گرديدند، از چهار تا شش عدد در ميان گياهان مورد بررسي متغير بود. ضرايب همبستگي ساده بين صفات اندازه گيري شده نشان داد كه قطر اسپير با طول فلس هاي روي اسپير بالاترين همبستگي مثبت را در سطح 99 درصد داشتند. در تجزيه عامل ها، صفات در چهار عامل اصلي قرار گرفتند كه دو عامل اول 44.74 درصد از واريانس كل را توجيه كردند و نه صفت را شامل شدند. همچنين ژنوتيپ هاي مورد بررسي در تجزيه خوشه اي به پنج گروه تقسيم شدند و گروه سوم كه همگي جنسيت نر داشتند، از لحاظ ميانگين كليه صفات اندازه گيري شده، بالاتر از ميانگين كل قرار گرفتند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه ژنوتيپ هاي مارچوبه وحشي از تنوع قابل توجهي برخوردار بودند و اين منطقه مي تواند به عنوان يكي از رويشگاه هاي طبيعي مارچوبه خوراكي معرفي شود و لازم است كه تنها منبع ژنتيكي اين گياه ارزشمند حفظ گردد.