نگرش امنيتي غرب و تهديدات بين المللي پس از جنگ سرد؛ مطالعه موردي برنامه هسته اي جمهوري اسلامي ايران

پس از جنگ سرد نگرش خاصي در مورد امنيت بين المللي، تهديدات و تدابير مربوط به آن در بين کشورهاي غربي-اروپايي و آريکايي-شکل گرفت. چارچوب شناختي مزبور مبتني بر نگرش غرب به برنامه هسته اي ايران است. در اين پژوهش، پرسش کليدي آن است که نگرش امنيتي غرب به تهديدات امنيت بين المللي بعد از جنگ سرد تحت تاثير چه عوامل مهمي شکل گرفته است؟ فهم چرايي رفتار خاص غرب در رويکرد امنيتي خود نسبت به برنامه هسته اي ايران، اين پژوهش را با مسایلي روبه رو مي کند که در پاسخ به آن ها با تلفيقي از نظريات روابط بين الملل در حوزه هاي رئاليستي و سازه انگاري مي توان امکان شناخت نظام نگرشي غرب در مورد امنيت بين المللي و موضوع هسته اي را فراهم کرد. در چارچوب اين نگرش، برنامه هسته اي ايران در پيوند با چالش هاي نوين امنيت بين المللي براي غرب قرار مي گيرد. بدون فهم نظام شناختي غرب در زمينه امنيت بين الملل، درک رفتار مجموعه کشورهاي غربي در پرونده هسته اي ايران امکان ندارد. در اين چارچوب ترکيبي، هم ساختار سياست و قدرت بين المللي و هم نگرش نخبگان به صورت توامان بايد مد نظر قرار گيرد. با بررسي نظام شناختي غرب در قالب مدل تلفيقي مي توان از يک سو، علت اصلي تاکيد غرب بر عوامل خارجي دستيابي ايران به فناوري هسته اي را دريافت و از سوي ديگر، با توجه به ساختارهاي غيرمادي و هنجاري، ريشه امنيت و ناامني در نحوه تفکر غرب نسبت به برنامه هسته اي ايران را مطالعه کرد. در نهايت، بر مبناي جايگاه ويژه اي که ايران در سياست هاي امنيتي غرب پيدا مي کند، موضوع هسته اي ايران نمي تواند از موضوع کلي اين کشور در رويکردهاي امنيتي غرب جدايي پذير باشد و موضع گيري منفي بازيگران غربي در قبال مساله هسته اي ايران خارج از استراتژي هاي کلان غرب در نگاه به امنيت بين الملل و تغييرات ايجادشده در مفهوم تهديدات نيست.