مقدمه: نوجوان به سرعت از محرک هاي محيطي متاثر شده، رفتارهاي خطرجويي را انجام مي دهد. بسياري از رفتارهاي خطرزاي سلامت که علت اصلي مرگ و مير جوانان و بزرگسالان هستند در طي نوجواني ايجاد و تقويت مي شوند.
مناسب ترين شيوه براي ارتقاي توانايي هاي رواني اجتماعي کودکان و نوجوانان مداخله از طريق آموزش مهارت هاي زندگي در محيط آموزشي حمايت کننده يعني مدرسه است که مهارت نه گفتن يکي از اين مهارت ها است، از اين رو اين مطالعه به منظور تعيين تاثير مداخلات مدرسه محور بر مهارت نه گفتن در دانش آموزان دوره راهنمايي انجام گرفته است.
مواد و روشها: اين پژوهش يک مطالعه نيمه تجربي پيش و پس آزمون با گروه کنترل است جامعه آماري آن را 417 نفر از دانش آموزان پايه دوم و سوم راهنمايي شهر مراغه تشکيل مي داد که به صورت تصادفي انتخاب و بعد از اجراي پيش آزمون به دو گروه کنترل و تجربي تقسيم شدند. براي گروه تجربي کلاس هاي آموزشي مهارت هاي زندگي به مدت 7 جلسه اجرا گرديد و در جلسه هشتم مهارت نه گفتن در آن ها مورد ارزيابي قرار گرفت. براي سنجش مهارت نه گفتن از پرسشنامه تندرستي و رفتار سالم دکتر بوتوين استفاده شد و در نهايت داده ها با استفاده از نرم افزار 15 SPSS\Ver و آزمون هاي آماري t مستقل و وابسته و مجذور کاي مورد تجزيه تحليل قرار گرفت.
يافته ها: ميانگين نمرات مهارت «نه گفتن» در گروه تجربي در پس آزمون تفاوت معني داري با پيش آزمون داشت (P<0.01) به طوري که بعد از انجام مداخلات مدرسه محور مهارت نه گفتن در گروه تجربي افزايش يافته بود. ميانگين و انحراف معيار تفاوت نمرات در پيش و پس آزمون مهارت نه گفتن در گروه تجربي 2.50±5.58 و در گروه کنترل -0.04±5.53 بود. آزمون t مستقل تفاوت معني داري در ميانگين و انحراف معيار تفاوت نمرات در پيش آزمون و پس آزمون مهارت نه گفتن بين دو گروه مداخله و کنترل نشان داد (P<0.001) به عبارت ديگر در نتيجه اجراي مداخله، نمرات مهارت نه گفتن در گروه تجربي افزايش قابل توجهي يافته و در گروه کنترل کاهش پيدا کرده بود.
بحث و نتيجه گيري: آموزش مهارت هاي زندگي در گروه تجربي بر مهارت «نه گفتن» آن ها موثر بود. پس اجراي اين برنامه به عنوان عامل حفاظتي در پيشگيري از سوء مصرف مواد پيشنهاد مي گردد.