پهنه بندي محدوده هاي مستعد فرسايش زيرحوضه رودخانه شور در شمال غرب ايران با استفاده از مدل جهاني فرسايش

فرسايش خاک بر روي نواحي مرتفع يک پديده پيچيده بوده و انعکاس آثار چنين پديده اي بر روي سطوح شيب دار، نتيجه عملکرد فرايندهاي مرکب بسياري است. در اين نواحي اگر شرايط اقليمي نيمه خشک نيز حاکم باشد، فرسايش خاک از نوع خطي بوده و در قالب خندق ها، شيارها و دره ها ظاهر خواهد شد. سطوح شيب دار در نواحي مرتفع با اقليم نيمه خشک، به بروز آشفتگي ها بسيار حساس بوده و نوع بافت خاک نيز اين حساسيت را تشديد مي کند. در واقع فعال بودن فرسايش خطي با انواع آن، مي تواند از شدت تغييرات محيطي حکايت کند. حوضه رودخانه شور واقع در دامنه هاي جنوب شرق کوهستان سهند (واقع در عرض شمالي 36^o05’ تا37^o20’  و طول شرقي 46^o43’ تا47^o15’ ) در چند دهه اخير تغييرات زيادي را در سطوح شيب دار خود تجربه مي کند. در اين مقاله براي بررسي عوامل دخيل در فرسايش، از مدل جهاني فرسايش  (USLE) استفاده شده و با بکارگيري نرم افزارGIS  محدوده هاي تحت خطر فرسايش پهنه بندي شده است. نتايج اين بررسي ها نشان مي دهد که در بين عوامل مختلف، شيب و نوع بافت خاک در تشديد فرسايش نقش اساسي ايفا مي کند. بررسي هاي ميداني نيز حاکي از اين است که دستکاري هاي مردم و کاهش پوشش گياهي سطوح دامنه ها و وقوع انواع تغييرات در دشت هاي سيلابي، در تشکيل و توسعه بسياري از اشکال فرسايش نقش ايفا مي کند. اين نتايج همچنين نشان مي دهد که در سال هاي اخير تشکيل و توسعه خندق هاي عميق، تراکم و عمق شيارها در سطوح دامنه ها و درنتيجه حجم رسوبات انباشته شده در دشت هاي سيلابي و پشت سدها و بندها در شمال غرب ايران افزايش يافته است.