مقاله پيش رو، حقيقت ادراک و مراتب آن را از ديدگاه شيخ اشراق بررسي کرده است. براي تبيين ديدگاه شيخ اشراق، نخست بررسي و تبيين نظريه مشا لازم و ضروري است. از اين رو، نخست نظر شيخ فلاسفه اسلام به اختصار بررسي، و سپس به تبيين ديدگاه شيخ اشراق پرداخته شده است. ساختار، مطالب، شواهد و مستندات به گونهاي تدوين شده که کاملا جنبه مقايسهاي اين دو نظريه، نمايان شده است. نکته مهم ديگري که در اين نوشتار بر آن تکيه شده اين است که تمام مطالب به طور مستقيم به مهمترين آثار اين دو حکيم مسلمان، مستند شده و از مراجعه به کتابهايي که احيانا در اين باره نوشته شده به جد خودداري شده است. در نتيجه، تحليلها صرفا از نگارنده است و برخي از اشعار مولانا و شبستري و نيز مواردي از الاسفار الاربعه، به عنوان شاهد ذکر شده است.