بررسي اثر ضد باکتريايي عصاره هاي محتلف اندام هاي گياه دارويي اسفند (.Peganum harmala L) در شمال شرق استان گلستان (اينچه برون)

گياه دارويي اسفند Peganum harmala L. متعلق به تيره Zigophyllaceae از گونه هاي ارزشمند دارويي رويشگاه هاي متفاوت استان گلستان است. اين مطالعه به منظور اتنوفارماکولوژي و مقايسه اثر ضدباکتريال عصاره هاي اندام هاي مختلف گياه دارويي اسفند در شمال شرق استان گلستان انجام گرفت. در اين تحقيق ضمن بررسي فنولوژيکي، اطلاعات اتنوفارماکولوژي در مورد گياه از مردم بومي و ترکمن منطقه بدست آمد. ريشه، ساقه، برگ، گل و دانه هاي گياه در فاصله ماه هاي ارديبهشت تا مهر ماه 1387 جمع آوري و ضمن تهيه عصاره هاي آبي و جوشانده، عصاره اتانولي به روش پرکولاسيون تهيه گرديد. به منظور بررسي و مقايسه اثر ضد باکتريال عصاره ها از دو روش ديسک ديفيوژن و چاهک استفاده شد و قطر هاله هاي عدم رشد بعد از 24 ساعت گرمخانه گذاري، اندازه گيري و مقايسه کارايي ضد ميکروبي با آزمون Pearson chi square انجام و P<0.05 معني دار ارزيابي گرديد. نتايج نشان داد بيشترين اثر ضد باکتريال مربوط به عصاره اتانولي اندام ها بود ( 78.8درصد و .(P<0.001 اثربخشي عصاره اتانلي دانه (47.4 درصد) و ريشه (25.7 درصد)، مخصوصا در روش چاهک بيشتر از ساير اندام هاي گياه بود و تفاوت اثر مهاري عصاره دانه به نسبت ساير گروه ها معني دار بود .(P=0.01) نتايج حاکي از آن است که باکتري Bacillus licheniformis ( 58.4درصد) از بالاترين ميزان حساسيت و باکتري هاي Staphylococcus aureus، Staphylococcus epidermisis، Micrococcus loteus،Salmonella typhi morium  و Shigella dysentria هر يك با 50 درصد حساسيت يا حساسيت نسبي، از حساس ترين باکتري هاي مورد مطالعه و همچنين باکتري هاي Pseudomonas aeroginosa وProteus mirabilis  هر يک با 91.7 درصد مقاومت، از مقاوم ترين باکتري هاي مورد مطالعه بودند. با وجود بالاتر بودن حساسيت باكتري هاي گرم مثبت از انواع گرم منفي، تفاوت از نظر آماري معني دار نمي باشد .(P>0.05) نتايج تحقيق، احتمالا بيانگر رغبت بيشتر مردم بومي استان، به مصرف دانه هاي گياه به عنوان يک ضدعفوني کننده قوي مي باشد، لذا مي تواند به عنوان يك سرنخ يا کانديد مناسب براي ادامه تحقيقات در زمينه تعيين کميت و کيفيت مواد موثره ثانوي اندام هاي موثر و بررسي اثر ضدباکتريال آنها در مدل هاي حيواني و باليني، با هدف استخراج، فرمولاسيون و توليد داروي گياهي با اثر ضد عفوني کنندگي قوي باشد.