بررسي مقايسه اي مفهوم خيال از ديدگاه ابن عربي و مولانا

علوي زاده فرزانه; تقوي محمد

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

جستارهاي ادبي (مجله دانشكده ادبيات و علوم انساني مشهد) : پاييز 1388 , دوره 42 , شماره 3 (مسلسل 166) ; از صفحه 111 تا صفحه 128 .

عنوان مقاله:

بررسي مقايسه اي مفهوم خيال از ديدگاه ابن عربي و مولانا

نویسندگان:

علوي زاده فرزانه*, تقوي محمد

آدرس:

* دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده:

بيشتر عرفا بر اين اعتقادند که عالم خيال، عالم تجسم مثالي است. عالم واسطه، بين عقول محض و محسوسات که در آن ارواح تجسم و اجسام تجرد مي يابند. از جمله کساني که به اين مفهوم پرداخته، عالم بزرگ محيي الدين ابن عربي است. مفهوم خيال در تفکر ابن عربي با توجه به ديدگاه وحدت وجودي و تلقي خاص او از ماسوي الله، بسطي عميق مي يابد که هز حد واسطه صرف بودن ميان محاسبات و عقول محض فراتر مي رود. در نگاه ابن عربي ماسوي الله به مفهوم وسيع خود داراي معناي مثالي است که دلالت بر وجود مطلق مي کند. وي معتقد است هر آنچه در بطن خود حقيقتي دارد خيال است. مولانا نيز در مثنوي به خيال و عوالم آن پرداخته است. هرچند مفهوم خيال در مثنوي مولوي کاملا قابل تطبيق با نظريه خيال ابن عربي نيست، اما ما در اين تحقيق برآنيم تا با ارايه شواهد کافي نشان دهيم ميان اين دو شباهتهايي در باب مبحث خيال وجود دارد، هر چند همانگونه که شيوه هميشگي مولاناست مفهوم خيال در صافي ذهن او تا حدي تغيير يافته است. لذا در اين مجال، ضمن بررسي و تحليل ديدگاه اين دو عارف بزرگ، به ذکر شواهدي که نشان دهنده اين هماهنگي و مشابهت است، مي پردازيم.

کلید واژه:

خيال(Q2)حقيقت(Q2)عالم مثال(Q3)صور مثاليه(Q3)انسان کامل(Q2)ابن عربي(Q2)مولانا(Q2)