تاثير نگرش هاي باستاني بر انديشه هاي سياسي عصر خواجه نظام الملك طوسي

در دوران اسلامي سلجوقيان نخستين دولتي بودند كه حدود قلمرو خود را همانند مرزهاي ساساني، در نواحي غرب گسترش دادند. كسب چنين اقتداري توسط سلطان سلجوقي سبب شد تا وي براي خود جايگاهي همانند پادشاهان عصر ساساني قائل شود. آنها القاب ايران پيش از اسلام را به كار بردند و خود را داراي فره ايزدي دانستند كه در نتيجه آن اطاعت از سلطان ضروري بود. انديشمندان سياسي عصر سلجوقي چون ماوردي و غزالي ضرورت اتحاد خليفه و سلطان را در قالب وحدت دين و دولت مطرح نمودند و غزالي نظريه حكومت خويش را كه تحت تاثير انديشه هاي سياسي ايران باستان بود ارايه داد. خواجه نظام الملك وزير سلاجقه بزرگ در كتاب خود سياستنامه اقتدار پادشاهي عصر سلجوقي را با عظمت امپراطوري باستان پيوند زد. وي تلاش نمود تا پادشاهان سلجوقي را متوجه سياست ملكان عجم در حكومتداري كند. وي در سبب نگارش كتاب خود اشاره دارد كه آشنايي با رسم و آيين پيشينيان اصل بوده است. از مهم ترين مشخصات انديشه هاي سياسي نظام الملك توجه خاص وي به نظريه حكومت در دوران قبل از اسلام است به همين جهت تاثيرپذيري سياستنامه از نگاشته هاي عصر ساساني چون نامه تنسر و اندرزنامه اردشير بابكان قابل توجه و بررسي است. بررسي نقاط مشترك و همانندي ميان مطالب كتاب سياستنامه با متون ايران باستان نشان مي دهد كه نظام الملك براي رهايي از مشكلات اجتماعي-سياسي و نيز عقيدتي جامعه خود به نمونه هاي و معيارهاي مطلوب عصر ساساني تاسي مي نمايد.