رابطه بين پايداري خاکدانه و تشکيل اندوده سطحي و اثر آن بر فرسايش خاک در شرايط آزمايشگاهي

تشکيل اندوده سطحي از مشکلات رايج زمين هاي زراعي مناطق خشک و نيمه خشک بوده و به گونه اي محسوس بر فرآيندهاي نفوذپذيري و فرسايش خاک تاثير مي گذارد. در اين پژوهش، 18 نمونه خاک سطحي از استان هاي گيلان، قزوين و زنجان انتخاب و پس از اندازه گيري ويژگي هاي فيزيکي و شيميايي آن، ميانگين وزني و هندسي و بعد فرکتال خاکدانه ها نيز محاسبه گرديد. هر نمونه خاک با استفاده از يک سيني پاشمان (30×35 سانتي متر) به مدت 30 دقيقه تحت بارش مصنوعي قرار گرفت و شدت فرسايش ناشي از بارندگي و رواناب در فاصله هاي زماني گوناگون اندازه گيري شد. پس از پايان آزمايش، نمونه هاي دست نخورده اندوده سطحي جمع آوري گرديد و پس از تهيه مقاطع نازک، اندوده سطحي تشکيل شده با نرم افزارImage tools  از راه تعيين درصد تخلخل مورد بررسي قرارگرفت. رگرسيون چند متغيره، براي آزمون رابطه بين پايداري خاکدانه و ويژگي هاي خاک و بين ميزان رواناب و فرسايش و پايداري خاکدانه بکار رفت. نتايج نشان داد که رابطه اي معني دار بين نمايه هاي پايداري خاکدانه و تشکيل اندوده سطحي وجود دارد، اما در اين ميان، رابطه بين ميانگين هندسي قطر خاکدانه ها و درصد تخلخل اندوده سطحي داراي ضريب تشخيص بالاتري بود. پايداري خاکدانه خود با بافت و ماده آلي همبستگي داشت. ميزان فرسايش و رواناب نيز تابعي از ويژگي هاي خاک از جمله بافت، ماده آلي، درصد سديم تبادلي و پايداري خاکدانه بود.