چگونگي توزيع فضايي جمعيت در نظام شهري ايران طي سال هاي 1335 تا 1385

نظام شهري عبارت است از مجموعه اي از شهرك ها و شهرهاي وابسته به يكديگر كه ساختار نظام سكونتگاه هاي شهري را در يك منطقه يا كشور به وجود مي آورند. يكي از مهم ترين مباحث در نظام شهري، چگونگي توزيع فضايي جمعيت است. از آنجا كه توزيع فضايي جمعيت در سطح نظام شهري، از يك طرف تحت تاثير عوامل مختلف به وجود مي آيد و از طرف ديگر بر عوامل مختلف اقتصادي، اجتماعي و مديريتي تاثير مي گذارد، در خور بحث و بررسي دقيق است.
مطالعات حاكي از آن است كه در كشور ما، در سال 1279 خورشيدي نظام شهري، همگوني نسبي داشته است. اين روند تا سال 1335 ادامه پيدا كرده و شبكه شهري در آن زمان به صورت كهكشاني بوده است. اما از سال 1335 به بعد روابط بين روستاها، شهرك ها و شهرها و توازن جمعيتي و فعاليتي بين آنها به هم ريخت و عدم تعادل و نابرابري در نظام شهري كشور به وجود آمد. در نوشتار حاضر به منظور بررسي روند تغييرات نظام شهري از سال 1335 تا 1385 و تاثير سياست هاي اعمال شده براي به تعادل رساندن آن، از روش ها و مدل هاي مختلفي نظير شاخص هاي نخست شهري، شاخص هاي تمركز و شاخص هاي تعادل استفاده شده است. نتايج حاصل از ارقام به دست آمده از مدل هاي منتخب در اين پژوهش، نشان مي دهد كه عدم تعادل و توازن در توزيع فضايي جمعيت و فعاليت در نظام شهري كشور از سال 1335 تا 1355 افزايش يافته است. اما از سال 1355 تاكنون به رغم وجود سطحي از نابرابري، به سمت توزيع متناسب تر و متعادل تري در حركت بوده است.