آميختگي و اختلاف سطح علمي در شروح و متون درسي علوم بلاغي و بخصوص علم معاني به دليل فقدان چهارچوب علمي روشمند و نداشتن تعريف درست و دقيقي از مباني آن، جايگاه اين شاخه علمي را در ميان علوم زباني و ادبي تضعيف کرده و کارآيي هاي بالقوه آن در ادراک و تحليل مسايل زبان و ادبيات را پنهان نموده است. اين مقاله بر آن است که با تحليل منطقي تعريف علم معاني و نقد و بررسي برداشت هاي مختلف از آن و با استفاده از روش شناسي و آموزه هاي زبان شناسي جديد و تعمق در شيوه هاي مرسوم ادبي، به برداشتي نو و کاربردي تر از علم معاني برسد.
از اين رو، پس از نقد برداشتهاي سنتي از تعريف علم معاني، به بحث پيرامون مفهوم درست مقتضاي حال مي پردازد و از اين طريق، ابتدا به ارتباط بنيادين صناعات ادبي و علم معاني توجهي تازه دارد و سپس از طريق نمونه هاي مختلف که برخي از آنها تازگي دارند، چگونگي تناسب سخن با موضوع را در سطوح گوناگون خط، آوا، واژگان و جمله بررسي مي کند.