آسيب شناسي جريان روشنفکري در ايران معاصر

رضادوست كريم; حسين زاده علي حسين; طاهري فيروز

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

مجله جامعه شناسي ايران

اطلاعات شماره:

پاييز 1386 , دوره 8 , شماره 3 ; از صفحه 105 تا صفحه 152 .

عنوان مقاله:

آسيب شناسي جريان روشنفکري در ايران معاصر

نویسندگان:

رضادوست كريم, حسين زاده علي حسين, طاهري فيروز

آدرس:

چکیده:

مقاله حاضر، با هدف «آسيب شناسي جريان روشنفکري در ايران معاصر» انجام شد. روش تحقيق در اين مقاله، نظري و بر رويکردي انتقادي مبتني است. اين رويکرد، بر مطالعه منابع تاريخي- تحليلي استوار مي باشد. اين مقاله دوره هاي تاريخي معاصر ايران، يعني از آغاز شکل گيري انديشه مشروطه خواهي تا انقلاب اسلامي را در بر مي گيرد. چارچوب نظري، تلفيقي از نظريه هاي ميشل فوکو، ژان بودريار، و يورگن هابرماس مي باشد. در اين مقاله، جريان روشنفکري در سه بخش: 1. بنيان هاي فکري 2. نهادهاي روشنفکري، و 3. مواجهه با غرب، بررسي و با انطباق بر چارچوب نظري و ساختار سياسي- اجتماعي، به آسيب شناسي آن پرداخته شد. بنيان هاي فکري شامل: 1. فرايند شکل گيري مفاهيم، 2. منشا فکري، 3. استقلال فکري، و 4. عقلانيت بود. روشنفکران ايراني در ارتباط با بنيان هاي فکري با ضعف هايي مواجه بودند. نهادهاي روشنفکري شامل: 1. دارالفنون، 2. فراموش خانه، 3. فرديديه، 4. چپ گرايي، و 5. حسينيه ارشاد بود. اين نهادها نيز در نهايت کارکردي «ابزارگرايانه»، «هويت گرايانه»، و «عمل گرايانه» ايفا نمودند. روشنفکران ايراني در مواجهه با غرب، نگرش هاي متفاوتي اتخاذ نمودند. گروهي غرب را يک کل يکپارچه دانسته و به نفي آن پرداختند، گروهي ديگر خواهان گزينش جنبه هايي از آن شدند. به طور کلي، مي توان روشنفکران ايراني را «چپ- نخبه گراي رمانتيک» ناميد، که داراي گرايش هاي «هويت انديشانه»، «خشونت گرايانه» و «ابزار گرايانه» مي باشند. نتيجه مقاله، ساخت تيپ خاصي از روشنفکري با ويژگي ها و خصوصيات نوين شامل: «خردگرايي»، «استقلال فکري»، و «خشونت گريزي» بود. براين اساس، گفتمان تيپ نوين روشنفکري نيز مبتني بر «سنت- مدرنيته» خواهد بود.

کلید واژه:

روشنفکري(Q2)عقلانيت(Q2)مدرنيته(Q2)پست مدرنيته(Q2)بنيان هاي فکري(Q3)نهادهاي روشنفکري(Q3)مواجهه با غرب(Q3)

چارک 1 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک اول تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی زیاد است.
چارک 2 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک دوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع زیاد است.
چارک 3 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک سوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع کم است.
چارک 4 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک چهارم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی کم است.

موضوعات مرتبط:

مقالات نشریه ای مرتبط:

روشنفکری دینی، دین و تیپولوژی روشنفکری (چالش سنت و مدرنیته در قرن 19 ایران)

مقالات همایشی مرتبط:

طرح های مرتبط:

مقالات بین المللی مرتبط:

ارتباط خیلی زیاد ارتباط زیاد مرتبط ارتباط کمتر

ارجاعات:

استنادات:

علي زاده ناصر, et al." غرب ستيزي در آثار داستاني هدايت، آل احمد و ساعدي." ادب فارسي (دانشكده ادبيات و علوم انساني، دانشگاه تهران) 5.2 (پياپي 16) (1394): 19-37.

+جهت ارجاع به این مقاله کلیک کنید(Cite).

APA : کپی

رضادوست، ک.، و حسین زاده، ع.، و طاهری، ف. (1386). آسیب شناسی جریان روشنفکری در ایران معاصر. مجله جامعه شناسی ایران, 8(3), 105-152. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=89271

Vancouver : کپی

رضادوست کریم، حسین زاده علی حسین، طاهری فیروز. آسیب شناسی جریان روشنفکری در ایران معاصر. مجله جامعه شناسی ایران. 1386 [cited 2022June28];8(3):105-152. Available from: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=89271

IEEE : کپی

رضادوست، ک.، حسین زاده، ع.، طاهری، ف.، 1386. آسیب شناسی جریان روشنفکری در ایران معاصر. مجله جامعه شناسی ایران, [online] 8(3), pp.105-152. Available: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=89271.