بررسي شيوع شانه درد و برخي از عوامل مرتبط با آن در سکته مغزي

سابقه و هدف: شانه درد يک عارضه شايع پس از سکته (Stroke) است که ايجاد محدوديت هاي زيادي در توانبخشي اين بيماران جهت دستيابي به کارايي فيزيکي مطلوب پس از سکته مي کند ولي اطلاعات در مورد شيوع آن و فاکتورهاي همراهش محدود است. در اين مطالعه به بررسي جزييات بيشتري در مورد فاکتورهاي همراه با شانه درد پس از سکته پرداخته شد.
مواد و روش ها: اين مطالعه بر روي 191 بيمار سکته مغزي (در هر سن و جنس) که به بخش طب فيزيکي- توانبخشي دانشگاه علوم پزشکي شيراز از سال 1380 لغايت 1383 مراجعه کرده بودند انجام شد. بيماران به مدت يکسال ارزيابي شدند. در ويزيت اول پرسشنامه اي بر اساس گزارش شخص بيمار از درد شانه و سپس شرح حال و معاينه فيزيکي و جمع آوري اطلاعات در خصوص سابقه قبلي شانه درد، سابقه قبلي جراحي قلب باز (CABG) وجود اسکوليوز (scoliosis) و محدوديت حرکتي گردن، تعيين نوع سکته بر اساس MRI و CT مغزي، پوکي استخوان بر اساس عکس ساده راديولوژي يا تراکم استخوان و اسپاستيسيتي در عضلات اداکتور شانه و دو سربازويي از طريق Ashworth scale تنظيم شد. در جلسات بعدي ويزيت که هر 2 ماه صورت گرفت مجددا پرسشنامه مورد ارزيابي قرار گرفته و بروز شانه درد درج گرديد.
يافته ها: 49 بيمار (32.2 درصد) دچار شانه درد شدند بيشترين شيوع درد شانه بين 2 تا 6 ماه پس از سکته بود (71.3 درصد) که از اين تعداد 39 نفر (79.6 درصد) اسپاستيسيتي و 8 نفر (16.3 درصد) تون عضلاني شل داشتند. در گروه بدون شانه درد تنها (6.8 درصد) اسپاستيسيتي و اکثرا (84.5 درصد) تون طبيعي داشتند. به ترتيب در گروه با درد شانه و بدون درد شانه، 6.7 درصد و 1.9 درصد سابقه جراحي قلب باز، 6.1 درصد و 1 درصد اسکوليوز، 67.3 درصد و 35.9 درصد خونريزي داخل پارانشيم مغز (Intra cranial hemorrhage) و 73.5 درصد و 23.3 درصد محدوديت حرکات گردن، 24.5 درصد و 35 درصد پوکي استخوان داشتند.
استنتاج: اسپاستيسيتي در گروه شانه درد بطور قابل ملاحظه اي از نظر آماري بيش از گروه بدون درد شانه بود (P<0.001) که اين مي تواند بدليل ايجاد کپسوليت (Capsulitis) مفصل شانه و التهاب بافت نرم بخصوص ليگامانها و عضلات کمربند شانه و نيمه دررفتگي قدامي تحتاني مفصل شانه باشد. نيز ارتباط معني داري بين وجود سکته از نوع Intra cranial hemorrhage و کاهش محدوده حرکتي گردن و درد شانه بدست آمد. طبق اين نتايج بدست آمده بنظر مي رسد جهت پيشگيري از درد شانه پس از سکته توجه به درمان اسپاستيسيتي و همچنين درمان مشکلات زمينه اي ناحيه گردن و توانبخشي آنها کمک کننده باشد. توصيه مي شود در مطالعات بعدي تاکيد بيشتري روي اين نکات جهت پيشگيري از درد شانه بشود.