جمع آوري ذخاير توارثي گياهي

جمع آوري و نگهداري ذخاير توارثي گياه در سراسر دنيا داراي اهميت بسزايي است. جمع آوري منابع ژنتيکي گياهان مختلف به ويژه گياهان وحشي و علفي يکي از وظايف اساسي بانک هاي ژن مي باشد که با اهداف گوناگون انجام مي شود. يکي از اهداف عمده جمع آوري ها بررسي تنوع ژنتيکي ژرم پلاسم مي باشد. تنوع مهمترين و اساسي ترين عامل در جمع آوري منابع ژنتيکي به منظور حفاظت طولاني مدت و بهره برداري آن در برنامه هاي تحقيقاتي و پايه و اساس به نژادي و توسعه کشاورزي است. مهمترين وظيفه جمع آوري کنندگان شناخت ساختار ژنتيکي مواد گياهي مورد نظر و تعريف مناسب راهبرد جمع آوري براي يک گونه و منطقه مي باشد. راهبرد جمع آوري گياهان بر اساس چهار عامل: 1) نمونه گيري از حدود 50 جمعيت در يک منطقه جغرافيايي، 2) نمونه گيري از حدود 50 گياه در هر جمعيت، 3) نمونه گيري تصادفي در هر منطقه برداشت، 4) نمونه گيري کافي از بذور و يا مواد رويشي هر بوته گياهي مي باشد. براي جمع آوري، مواد ژنتيکي با هدف بررسي تنوع ژنتيکي و حفاظت طولاني مدت در بانک هاي ژن تهيه مي شوند. لازم است مواد جمع آوري شده از جمعيت گونه و خزانه ژني متنوع باشد. در برنامه هاي جمع آوري اولويت با گونه و جمعيت هاي در حال فرسايش ژنتيکي مي باشد، جمع آوري کننده بايد از چگونگي گشيدن و گرده افشاني گياه آگاهي کامل داشته باشد. عوامل مهم در برنامه ريزي جمع آوري در گياهان وحشي و خانواده هاي خويشاوند گياهان زراعي و علفي عبارتست از: الف - مناسب ترين زمان براي جمع آوري، ب - منطقه مورد جمع آوري داراي تنوع اقليمي مناسب باشد. پ - در منطقه تعداد هر چه بيشتر انواع گياهان مختلف و نمونه هاي متنوع از هر گياه موجود باشد. ت - رعايت استانداردهاي لازم براي محل برداشت، فواصل محل برداشت، تعداد گياه، تعداد بذر در هر نمونه، شناسايي نمونه ها و ثبت اطلاعات شناسنامه اي آن ضروري است. تنوع ژنتيکي در توده هاي بومي يک منطقه خاص نيز از ضروريات برنامه جمع آوري است. تنوع ژنتيکي در توده هاي بومي يک منطقه خاص نيز از ضروريات برنامه جمع آوري است. هر چه مزارع دورافتاده تر باشند امکان وجود تنوع در آنها بيشتر است. اگر شرايط آب و هوايي منطقه يکسان و ارتفاع از سطح دريا يکنواخت باشد فواصل دو مزرعه در حدود 50-20 کيلومتر مي باشد. جمع آوري گياهان بومي تقريبا مشابه مواد وحشي است ولي ممکن است يک مرحله اي و يا دو مرحله اي باشد. جمع آوري دو مرحله اي وقتي ضروري است که جستجو براي ژنوتيپ خاص باشد. در مواردي که گياهان داراي بذر ريز باشند (مانند شبدر و يونجه) لازم است نمونه هاي بزرگتري جمع آوري شوند تا تنوع مطلوب بدست آيد. به طور کلي لازم است ضمن رعايت نکات علمي در برنامه هاي جمع آوري منابع ژنتيکي براي دستيابي به تنوع هر چه بيشتر در نمونه که هدف نهايي جمع آوري کننده است حتي الامکان نحوه جمع آوري به گونه اي باشد که سبب فرسايش شديد و انهدام کامل آن به ويژه در مواردي نشود که بذر گياه در طبيعت کم و محدود است.