وحدت وجود، از توحيد تا توهم: تحليل و سنجش آراي استاد شهيد مطهري درباره وحدت شخصي وجود

رضايي محمدجواد

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

خردنامه صدرا

اطلاعات شماره:

زمستان 1385 , دوره - , شماره 46 ; از صفحه 38 تا صفحه 47 .

عنوان مقاله:

وحدت وجود، از توحيد تا توهم: تحليل و سنجش آراي استاد شهيد مطهري درباره وحدت شخصي وجود

نویسندگان:

رضايي محمدجواد*

آدرس:

* گروه دین و فلسفه، دانشگاه تربیت معلم تهران

چکیده:

نظريه وحدت شخصي وجود عالي ترين مرتبه شهود و اوج عروج عارفان مسلمان در مساله توحيد و دقيق ترين نظريه حكمي در مساله وحدت و كثرت است. اين نظريه، گرچه بطور انتظام نيافته سابقه طولاني دارد، صورت نظام مند آن در آثار عارفان بزرگي چون ابن عربي، كاشاني، قيصري، جامي، سيد حيدر آملي و ابن تركه اصفهاني آمده است. ملاصدرا نيز در اسفار اين نظريه را تقرير و دو دليل بر اثبات آن اقامه كرده و آن را برتر از نظريه وحدت تشكيكي وجود دانسته است. پس از ملاصدرا نيز عارفان و حكيمان چون آقا محمدرضا قمشه اي، سيد احمد كربلايي، ميرزا علي آقا قاضي، امام خميني و علامه طباطبايي از معتقدان و مدافعان اين نظريه بوده اند. بر حسب اين نظريه موجود و وجود حقيقي منحصر به ذات اقدس حق تعالي است و ماسوي اله جملگي شئونات و تجليات و ظهورات آن وجود واحد و «حقيقت فارد»ند و اطلاق وجود بر مظاهر و مجالي كثير آن بالعرض و المجاز است. بنابرين، اولا، كثرات محسوس و معقول امور پنداري محض نيستند و خارج از ذهن ما تحصل و تحقق دارند، نهايت آنكه حقيقت آنها عين وجود نيست، بلكه مظهر و مجلاي وجودند؛ و ثانيا، هيچيك از كثرات حقيقتا وجود ندارد و بنابرين، اسناد همه خدايي و حلول و اتحاد نيز به اصحاب اين نظريه كاملا نادرست و باطل است. با اينهمه، گروه هاي مختلفي به مخالفت با اين نظريه پرداخته و آنرا از همين دو جهت مورد نقد و انكار قرار داده اند. عده كه از جمله آنها شهيد مطهري است، آن نظريه را بدليل انكار كثرات، مخالف بديهيات عقلي و حسي دانسته و متهم به سفسطه و پندارگرايي كرده اند، و گروهي ديگر آنرا مستلزم حلول و اتحاد و بتعبير ديگر همه خدايي پنداشته اند. در اين مقاله اظهارات استاد شهيد مطهري مورد بررسي و تحليل و نقد قرار گرفته است.

کلید واژه:

وحدت(Q3)وحدت موجود(Q3)وحدت شخصي وجود(Q2)

چارک 1 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک اول تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی زیاد است.
چارک 2 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک دوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع زیاد است.
چارک 3 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک سوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع کم است.
چارک 4 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک چهارم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی کم است.

موضوعات مرتبط:

ابن سبعین اعیان ثابته تجلی تجلی تشان تشکیک تشکیک توحید صمدی حقیقت وجود دوانی کثرت وحدت تشکیکی وجود وحدت شهود وحدت وجود وحدت وجود

مقالات نشریه ای مرتبط:

مقالات همایشی مرتبط:

ندارد

طرح های مرتبط:

ندارد

مقالات بین المللی مرتبط:

ارتباط خیلی زیاد ارتباط زیاد مرتبط ارتباط کمتر

ارجاعات:

ثبت نشده است

استنادات:

+جهت ارجاع به این مقاله کلیک کنید(Cite).

APA : کپی

رضایی، م. (1385). وحدت وجود, از توحید تا توهم: تحلیل و سنجش آرای استاد شهید مطهری درباره وحدت شخصی وجود. خردنامه صدرا, -(46), 38-47. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=62632

Vancouver : کپی

رضایی محمدجواد. وحدت وجود, از توحید تا توهم: تحلیل و سنجش آرای استاد شهید مطهری درباره وحدت شخصی وجود. خردنامه صدرا. 1385 [cited 2022August09];-(46):38-47. Available from: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=62632

IEEE : کپی

رضایی، م.، 1385. وحدت وجود, از توحید تا توهم: تحلیل و سنجش آرای استاد شهید مطهری درباره وحدت شخصی وجود. خردنامه صدرا, [online] -(46), pp.38-47. Available: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=62632.