در حوزه شناخت، حاصل عصر روشنگري را به اعتباري مي توان در دو امر خلاصه كرد: 1- نقادي بر بنياد عقل 2- تلقي مكانيكي از طبيعت. در سايه دو نگاه مذكور، روشنگري دچار بحران شد. در كمين نقادي شكاكيت نشسته بود و در كمين تلقي مكانيكي از طبيعت، اصالت ماده. شكاكيت باورهاي متعارف انسان را در خصوص واقعيت مستقل از خويش سست مي كرد و اصالت ماده باور به آزادي، خلود نفس و مانند آن را تهديد مي كرد. لذا مساله اين بود كه نقادي از شكاكيت و اصالت طبيعت از اصالت ماده نجات يابد. كانت با ايده آليسم استعلايي، يعني با ايجاد نسبتي بين عينيت و عليت، درصدد گذشت از اين مساله بود. تقلا و تمناي كانت با همه سترگي آن در زمان خويش، مورد پرسش قرار گرفت. مقاله حاضر بعد از مقدمه و طرح مساله به بررسي اين امر پرداخته است.