بررسي آثار سياست هاي حمايتي در بخش كشاورزي (مطالعه موردي- زيربخش دام و طيور)

بخش كشاورزي در دهه هاي اخير در بيشتر كشورهاي در حال توسعه تحت تاثير انواع سياستهاي مداخله گرايانه دولت و با هدف حمايت از اين بخش در مقايسه با ساير بخشهاي اقتصادي قرار داشته است. اين سياستها طيف گسترده اي از مداخلات را در برميگيرد كه بطور مستقيم و يا غيرمستقيم قيمت و بازار اين محصولات را تحت تاثير قرار ميدهند. در ايران نيز بخش كشاورزي و زير بخشهاي آن نيز در چند دهه اخير تحت تاثير اين سياستها قرار داشته اند. اين مداخلات عمدتا از طريق كمترل قيمت كالاها، اعمال سهميه و يا پرداخت يارانه برروي نهاده هاي توليد آنها- به ويژه از طريق اعمال نرخ هاي پايينتر ارز براي واردات نهاده ها - صورت گرفته است. موضوع اين مقاله بررسي آثار سياستهاي مداخله مستقيم دولت در قيمتگذاري محصولات زيربخش دام و طيور از جنبه سنجش ميزان حمايت از اين محصولات ميباشد. كالاهاي مورد بررسي سه محصول عمده اين بخش يعني گوشت گاو، گوشت مرغ و تخم مرغ و دوره مورد نظر شامل سالهاي 78-61 ميباشد. دوره مذكور علاوه بر سالهاي جنگ تحميلي و اعمال سياستهاي تثبيت قيمت كالاها، دربرگيرنده دوره اعمال قيمتهاي تضميني و همچنين آزادسازي قيمتها نيز ميباشد. ابزار مورد استفاده شامل نرخ هاي حمايت اسمي و موثر ميباشند كه با استفاده از داده هاي موجود در دستگاههاي ذيربط مورد محاسبه قرار گرفته اند. نتايج بدست آمده نشان ميدهد اولا: نرخهاي حمايت در طول سالهاي مختلف داراي نوسان ميباشند بنابراين؛ مناسبتر اين است كه به جاي مقادير مطلق اين اين نرخ ها دريك سال مشخص، روند آنها درطول يك دوره زماني مورد توجه قرار گيرد. ثانيا؛ مقادير نرخهاي حمايت اسمي بسته به نرخ ارز مورد استفاده براي محاسبه آنها متفاوت است و اين نرخها درگزينه نرخ ارز واقي داراي مقادير بالاتري در مقايسه با نرخ ارز اسمي ميباشند. علاوه بر اين؛ ميانگين نرخ حمايت موثر در مورد كليه كالاها مثبت بوده و در اين ميان؛ به ترتيب گوشت گاو بالاترين و تخم مرغ پايينترين ميزان نرخ حمايت اسمي و موثر را داشته اند.