بررسي داده هاي تابشي در پرتودهي تمام بدن با دستگاه كبالت 60 به كمك ديود نوع P و فانتوم انسان گونه

مقدمه: پرتودهي تمام بدن بخشي از پرتودرماني خارجي است كه در آن با استفاده از چشمه هاي تابشي، يك دوز يكنواخت به كل بدن مي رسانند ودر عين حال اندام هاي بحراني ( از قبيل ريه و...) اگر لازم باشد پوشانده مي شود. كاربرد عمده پرتودهي تمام بدن تضعيف سيستم ايمني بدن بيمار قبل از پيوند مغز استخوان مي باشد تا از پس زدن مغز استخوان مهمان جلوگيري شود.
مواد و روش ها: در اين مطالعه برخي از داده هاي اساسي تحت شرايط پرتودهي تمام بدن (از قبيل درصد دوز عمقي، آهنگ دوز و ...) با استفاده از باريكه كبالت-60 در بخش پرتودرماني بيمارستان امام خميني اندازه گيري شدند.
براي اندازه گيري برخي پارامترهاي اساسي از قبيل درصد دوز عمقي از فانتوم آب ساخته شده از پرسپكس (به ابعاد 30´30´30 سانتي متر مكعب) و اتاقك فارمر 0.6 سي سي استفاده شد. اندازه گيري هاي دوز سطحي با اتاقك صفحات موازي انجام شد. اتاقك هاي استفاده شده در اين مطالعه به يك الكترومتر UNIDOS متصل شدند. براي بررسي صحت در تحويل دوز از فانتوم انسان گونه كه شامل سه مقطع (سر و گردن- تنه- لگن) مي باشد، استفاده شد. مقدار دوز تحويل داده شده براساس محاسبات (با دو روش) با مقدار دوز اندازه گيري شده توسط اتاقك يونيزان 0.3 سي سي، كه در عمق مياني فانتوم (در سطح ناف) قرار داده شد، مقايسه شدند. در روش اول در محاسبات دوز از درصد دوز عمقي و آهنگ دوز اندازه گيري شده در شرايط پرتودهي تمام بدن استفاده شد در صورتيكه در روش دوم محاسبه دوز، درصد دوز عمقي از ضريب ماينورد و آهنگ دوز از قانون عكس مجذور فاصله منظور گرديد.
براي بررسي يكنواختي دوز در كل بدن، از ديودهاي نيمه هادي نوع- P كه به يك الكترومتر چند كاناله MULTIDOS متصل مي شدند، استفاده شد. اين ديودها در چندين نقطه روي سطح ورودي و خروجي فانتوم انسان گونه قرار گرفتند و بدين ترتيب يكنواختي دوز نسبت به نقطه تجويزي (ناف) بررسي شد.
نتايج: نتايج اندازه گيري ها نشان مي دهد كه در صورت بكارگيري روش اول، صحت در تحويل دوز برابر 2.6 درصد و در صورت بكارگيري روش دوم صحت در تحويل دوز برابر 3 درصد مي باشد. همچنين اختلاف درصد دوز عمقي محاسبه اي  و اندازه گيري شده تحت شرايط پرتودهي تمام بدن، 0.71 درصد و انحراف معيار 0.96 درصد است.
يكنواختي دوز حاصل شده در كل بدن در ناحيه جلو محدوده 6 درصد و در ناحيه پشت در محدوده 5 درصد مي باشد. همچنين نتايج اندازه گيري دوز در لوب مياني ريه نشان مي دهد كه ريه 14/14 گري دوز دريافت كرده كه بيش از مقدار دوز تجويزي (13.5 گري) است.
بحث و نتيجه گيري: نتايج بررسي صحت در تحويل دوز در دو حالت (روش اول و دوم) بيانگر آن است كه اختلاف مقادير محاسبه به اندازه گيري شده قابل قبول است و در روش دو محدوده 5 درصد است. با توجه به اينكه روش دوم ساده تر است، لذا پيشنهاد مي شود اين روش در محاسبات پرتودهي تمام بدن بكار گرفته شود. اما در صورتيكه مراكز به صحت بالاتري نياز دارند بهتر است از روش اول استفاده نمايند.
از جمله اهدافي كه در پرتودهي تمام بدن مدنظر است، دستيابي به دوز يكنواخت در كل بدن مي باشد. نتايج اندازه گيري هاي فانتوم انسان گونه نشان مي دهد كه هدف يكنواختي دوز كل بدن تامين شده است. همچنين نتايج اندازه گيري دوز ريه نشان مي دهد كه ريه بيش از حد دوز دريافت كرده كه براي كاهش آن بايد از حفاظ مناسب استفاده شود. بنابراين با توجه به يكنواختي حاصل شده پيشنهاد مي شود درمان پرتودهي تمام بدن با بكارگيري حفاظ مناسب براي ريه در مراكز پرتودرماني كشور اجرا شود.