چارچوب هاي مفهومي و عملياتي در مديريت مهاجرت بين المللي مطالعه موردي ايران

اين مقاله ابتدا در قالب رابطه انسان و محيط و پويايي هاي مربوط به آن، جغرافياي مهاجرت بين الملي و جا به جايي انسان ها در مقياس وسيع در دو دهه گذشته را مورد توجه قرار مي دهد و اثرات جهاني شدن مهاجرت را مشخص مي کند. حدود 175 ميليون مهاجر در دنيا وجود دارد و از هر 35 نفر از جمعيت جهان يک نفر مهاجر مي باشد. گستردگي مهاجرت و جهاني شدن آن تمام کشورها را با چالش مديريت اين پديده روبرو ساخته است و اين به نوبه خود باعث پيدايش رشته مديريت مهاجرت شده است. تمرکز اصلي اين پژوهش بر فهم چارچوب هاي مفهومي و اصول عملي مديريت مهاجرت مي باشد و در اين راستا، سه پرسش در اين نوشتار مطرح و پاسخ داده مي شوند:
.1 مباني نظري فهم پديده مهاجرت کدامند؟
.2 چارچوب هاي فکري و عملي مديريت مهاجرت چگونه قابل تبيين مي باشند؟
.3وضعيت مديريت مهاجرت در ايران چگونه قابل تحليل مي باشد؟
تکيه بر مورد ايران از آن جهت است که کشور ما به طور همزمان کشوري، "مهاجر پذير"، "مهاجر فرست" و "گذر مهاجرتي" بوده و براي ايران مديريت مهاجرت امري ضروري بوده و بايد با چارچوب هاي علمي، اين پديده را مديريت کند.
در پاسخ به سوالات فوق، در بحث روش شناسي و مفهومي، ديدگاهي که در اين نوشتار پردازش مي شود اين است که از آنجا که مهاجرت پديده اي پيچيده و داراي ابعاد گوناگون مي باشد، نمي توان با نظريه پردازي هاي کلان آن را شناخت لذا نظريه هاي ميان برد، به ما در فهم پديده مهاجرت بيشتر کمک کرده و با ابتکاري ميان رشته اي و نه صرفا با تکيه بر نظريه هاي اقتصادي، مي توان ابعاد گوناگون مهاجرت را درک کرد. از اين روست که مديريت مهاجرت به عنوان يک پروژه ميان رشته اي و برگرفته از نظريه هاي ميان برد، در سال هاي اخير مخصوصا در عرصه بين المللي مهاجرت مطرح شده است و چارچوب هاي نسبتا مشخصي پيدا کرده است. پيش فرض اصلي مديريت مهاجرت اين است که مهاجرت پروژه اي کنترل پذير نيست و پروسه اي است که بايد مديريت شود در اين نوشتار چهار حوزه اصلي مديريت مهاجرت "مهاجرت و توسعه"، "تسهيل مهاجرت". "قانونمند کردن مهاجرت" و "مهاجرت اجباري" مورد بررسي قرار گرفته اند.
در مديريت مهاجرت بين المللي و جا به جايي عظيم انسان ها، نقش کنشگران عمده يعني دولت ها، سازمان هاي بين الدولي و جوامع ماورا ملي قابل توجه مي باشند. چگونگي اين نقش ها، در اين نوشتار روشن شده و کنش و واکنش هاي متقابل بين آن ها تحليل مي شوند. توجه خاصي به نقش سازمان بين الملل مهاجرت، برنامه موسوم به ابتکار بردن و کميسيون جهاني مهاجرت گرديده است و از خلال مرور تحليلي ادبيات منتشره توسط آن ها، پنج اصل اجماعي مديريت مهاجرت استنتاج گرديده است. نهايتا اين اصول يعني "اصل افزايش هماهنگي بين ارگان ها"، "اصل انسجام سياست هاي مهاجرتي"، "اصل گردآوري اطلاعات و داده هاي مهاجرتي"، "اصل تقويت همکاري بين المللي" و "اصل به بازي گرفتن تمام بازيگران" به مورد ايران تعميم داده شده و وضعيت مديريت جهاني در کشور ما مورد بررسي مفهومي و عملي قرار گرفته است.