گونه شناسي ساباط هاي بافت تاريخي نايين

آزاد ميترا; سلطاني محمدي مهدي

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

پژوهش هاي باستان شناسي ايران (نامه باستان شناسي)

اطلاعات شماره:

زمستان 1397 , دوره 8 , شماره 19 ; از صفحه 227 تا صفحه 245 .

عنوان مقاله:

گونه شناسي ساباط هاي بافت تاريخي نايين

نویسندگان:

آزاد ميترا, سلطاني محمدي مهدي*

آدرس:

* دانشگاه شهید بهشتی

چکیده:

ساباط از عناصر معمارانه ي فضاهاي شهري ايران است که هنوز در گذرهاي بسياري از شهرهاي تاريخي، مانند نايين يافت مي شود. براساس بررسي هاي صورت گرفته، تاکنون پژوهشي که به مطالعه ي ساباط هاي بافت تاريخي نايين و به خصوص تحليل هاي گونه شناسانه ي اين عناصر ارزشمند پرداخته باشد، انجام نگرفته است؛ لذا پژوهش حاضر براي نخستين بار به شناخت و بررسي و گونه شناسي ساباط هاي اين شهر مي پردازد. بدين منظور ابتدا نظريه هاي موجود در گفتمان گونه شناسي بررسي و نظريه ي معماريان که گونه را شِمايي چند بُعدي مرکب از اندام هاي کالبدي و طرح واره هاي عجين شده با اندام ها مي داند، مناسب تشخيص داده شد. بر اين اساس پژوهش حاضر 15ساباط بافت تاريخي نايين را مطالعه نموده و سعي خواهد کرد گونه بندي مناسبي براساس اين نظريه ارائه دهد. روش گردآوري اطلاعات کتابخانه اي-ميداني به همراه مصاحبه هاي عميق و روش تحقيق، کيفي با رويکرد تحليلي-توصيفي است. ساخت ساباط بر روي گذر به خلق فضا و کاربردي نمودن سطح بالاي گذر مي انجامد و اين فضاي ايجاد شده در تراز بالاي گذر توسط ساباط، محدود به مالک دو بدنه ي گذر و در نتيجه متعلّق به دو ملکي است که در دو سوي گذر واقع شده اند. يافته هاي گونه شناسانه حاکي از دو گونه ي ساباط است؛ گونه ي اول، با بيشترين درصد فراواني، بدون فضاهاي معماري و فقط پوشاننده ي گذر، مي باشد. ساباط هاي گونه ي دوم، گرچه همگي داراي اندام هاي فضايي اتاق و يا ايوان بر روي گذر به عنوان شِماي مشترک مي باشند، ولي براساس چگونگي ترکيب اين عناصر، جهت گيري ساباط و همچنين زندگي متفاوتي که در هر يک جاري بوده است به سه زير گونه ي ساباط اتاق دار با تعبيه بازشو در دو نما، ساباط با ترکيب اتاق و ايوان در يک نما و ساباط ايون دار در دو نما تقسيم مي شوند. براساس نتايج مطالعات شفاهي در ارتباط با طرح واره ي نسبت خويشاوندي يا عدم نسبت خويشاوندي مالکان ساباط ها، در گونه ي اول مالکان خويشاوند دو طرف گذر، مربوط به يک خاندان بوده و با ساخت ساباطي، ورودي خانه ها نيز در زير ساباط تعبيه مي گردد. در گونه ي دوم مالکيتِ ساباط، با رضايت و توافق مالکان دو طرف گذر که با يکديگر نسبت خويشاوندي نداشته به يکي از طرفين تعلق مي گيرد.

کلید واژه:

ساباط(Q1)گونه شناسي(Q2)اندام هاي کالبدي(Q1)طرح واره(Q1)گذر تاريخي(Q1)نايين(Q1)

چارک 1 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک اول تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی زیاد است.
چارک 2 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک دوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع زیاد است.
چارک 3 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک سوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع کم است.
چارک 4 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک چهارم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی کم است.

موضوعات مرتبط:

مقالات نشریه ای مرتبط:

مقالات همایشی مرتبط:

ندارد

طرح های مرتبط:

مقالات بین المللی مرتبط:

No item.

ارتباط خیلی زیاد ارتباط زیاد مرتبط ارتباط کمتر

ارجاعات:

ثبت نشده است

استنادات:

ثبت نشده است

+جهت ارجاع به این مقاله کلیک کنید(Cite).

APA : کپی

آزاد، م.، و سلطانی محمدی، م. (1397). گونه شناسی ساباط های بافت تاریخی نایین. پژوهش های باستان شناسی ایران (نامه باستان شناسی), 8(19 ), 227-245. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=475138

Vancouver : کپی

آزاد میترا، سلطانی محمدی مهدی. گونه شناسی ساباط های بافت تاریخی نایین. پژوهش های باستان شناسی ایران (نامه باستان شناسی). 1397 [cited 2022June27];8(19 ):227-245. Available from: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=475138

IEEE : کپی

آزاد، م.، سلطانی محمدی، م.، 1397. گونه شناسی ساباط های بافت تاریخی نایین. پژوهش های باستان شناسی ایران (نامه باستان شناسی), [online] 8(19 ), pp.227-245. Available: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=475138.