ابزار پشتيبان تصميم گيري به منظور تعيين الگوي مکاني بهينه اقدامات آبخيزداري (مطالعه موردي: حوزه آبخيز سد طالقان)

نور حمزه; وفاخواه مهدي; مقدسي مهنوش

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

پژوهش هاي آبخيزداري (پژوهش و سازندگي) : زمستان 1395 , دوره 29 , شماره 113 #b00470 ; از صفحه 70 تا صفحه 80 .

عنوان مقاله:

ابزار پشتيبان تصميم گيري به منظور تعيين الگوي مکاني بهينه اقدامات آبخيزداري (مطالعه موردي: حوزه آبخيز سد طالقان)

نویسندگان:

نور حمزه*, وفاخواه مهدي, مقدسي مهنوش

آدرس:

* بخش حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

چکیده:

اقدامات آبخيزداري شامل ايجاد، بهبود و حفاظت پوشش گياهي با هدف کاهش رواناب سطحي در سطح حوزه هاي آبخيز صورت مي گيرد. پيشنهاد اقدامات آبخيزداري در مقياس حوزه آبخيز نيازمند توازن بين مسائل مالي و هيدرولوژيک از طريق استفاده از روش هاي بهينه سازي است. در اين پژوهش يک سامانه پشتيبان تصميم گيري (SWAT-GA) با هدف بهينه سازي محل اجراي اقدامات مديريتي آبخيزداري شامل بهبود پوشش گياهي مراتع به منظور کاهش حداقل 10، 15، 20 و 25 درصد رواناب سطحي، ايجاد شده است. اين سامانه تصميم گيري به صورت هم زمان به دنبال حداقل نمودن هزينه اجراي اقدامات پيشنهادي در حوزه آبخيز مي باشد. اين سامانه براي شبيه سازي رواناب و اثر اقدامات آبخيزداري در سطح حوزه آبخيز از مدل هيدرولوژيک SWAT استفاده مي نمايد، هم چنين در اين سامانه الگوريتم ژنتيک به عنوان يک روش بهينه سازي استفاده شده است. اين سامانه در حوزه آبخيز طالقان با مساحت حدود 940 کيلومتر مربع واقع در رشته کوه البرز مورد آزمون قرار گرفت. نتايج نشان داد که براي کاهش حداقل 10، 15، 20 و 25 درصد رواناب سطحي مي بايد در 22، 35، 48 و 62 درصد از حوزه آبخيز طالقان عمليات بيولوژيک آبخيزداري انجام داد. هم چنين حداکثر کاهش و افزايش رواناب پس از اجراي اقدامات پيشنهادي به ترتيب در فصل بهار و تابستان روي داده است. مديران با استفاده از اين ابزار پشتيبان تصميم گيري قادرند بر اساس مقادير هدف هيدرولوژيک گزينه بهينه اقدامات مديريتي را انتخاب نمايند.

کلید واژه:

الگوريتم ژنتيک(Q2)بهينه سازي توزيعي(Q2)آبخيز سد طالقان(Q2)مديريت جامع حوزه هاي آبخيز(Q2)