مقايسه دزيمتري بيولوژيک با دزيمتري فيزيكي در پرتوكاران شهر بابل

سابقه و هدف: پرتوهاي يونيزان سبب آسيب بر DNA مي شود كه اكثريت آن ها به عنوان آسيب هاي زير كشنده، به سرعت ترميم مي شوند اما برخي از آنان ترميم نشده و مي توانند به ناهنجاري هاي كروموزومي منجر شوند. آسيب هاي كروموزومي در پرتوكاران به عنوان افرادي از جامعه كه بنا به ضرورت شغلي در معرض پرتوها هستند، با روشهاي سيتوژنتيكي قابل اندازه گيري شد. بررسي فراواني اين آسيب ها مي تواند به عنوان روشي برا دزيمتري محسوب شده و هم چنين شاخصي از وضعيت پرتوكاران و سطح بهداشت پرتوها در مراكز پرتوپزشكي باشد. هدف از اين تحقيق، دزيمتري بيولوژيك با استفاده از آسيب هاي كروموزومي به روش ارزيابي سيتوژنتيكي آناليز متافاز در پرتوكاران بابل و مقايسه آن با دزيمتري فيزيكي مي باشد.
مواد و روش ها: نمونه هاي خون وريدي هپارينه شده از 66 پرتوكار در بخش هاي راديولوژي و پزشكي هسته اي و 31 فرد سالم به عنوان گروه شاهد كه تحت تابش پرتو قرار نداشتند، تهيه شد. سپس لنفوسيت ها در محيط كشت مناسب، كشت داده شد. از PHA و كلشي سين به ترتيب به عنوان ماده تحريك ‌كننده لنفوسيت ها براي ورود به چرخه سلولي و ماده باز دارنده تشكيل دوك سلولي در غلظت مناسب استفاده. پس از برداشت سلول ها و انجام مراحل ثابت سازي و شست و شو از سلول ها، لام تهيه و رنگ آميزي گرديد. به ازاي هر نمونه، 100 ميتوز از نظر وجود آسيب هاي كروموزومي بررسي و آسيب ها شمارش و از نظر آماري ارزيابي شدند. هم چنين گزارشات دزيمتري فيزيكي تمامي بخش هاي راديولوژي و پزشكي هسته اي شهر بابل جمع آوري گرديد. سپس ميزان در دريافتي پرسنل با استفاده از فراواني آسيب هاي كروموزومي تخمين زده شده و با نتايج دزيمتري فيزيكي مقايسه شد.
يافته ها: نتايج نشان داد ميانگين مجموع آسيب ها در گروه پرتوكاران به طور معني داري بيش از گروه شاهد بود. ارتباط معني داري بين مجموع انواع آسيب هاي كروموزومي با سن، جنس و استعمال سيگار در گروه مورد و گروه پرتوكاران مشاهده نشد. هم چنين در گروه پرتوكاران فراواني مجموع آسيب ها، مستقل از مدت زمان سابقه كاري افراد و وجود يا عدم وجود سابقه پرتوگيري غير عادي با استفاده از دزيمتري فيزيكي بود. يافته ها نشان داد كه نتايج دزيمتري بيولوژيكي با دزيمتري فيزيكي مطابقت دارد.
استنتاج: افزايش فراواني آسيب هاي كروموزومي در پرتوكاران در مقايسه با افراد گروه شاهد مي تواند در نتيجه اثر تجمعي تشعشع در رابطه با آسيب هاي اوليه DNA باشد كه نهايتا ناهنجاري هاي كروموزومي قابل آشكار در افرادي كه به صورت مزمن تحت تابش مقادير كم تشعشع قرار گرفته اند، خود را نشان مي دهد. نتايج نشان دادند كه دزيمتري بيولوژيكي با استفاده از روش هاي سيتوژنتيكي مي تواند با دزيمتري فيزيكي همخواني داشته باشد. بنابراين در مواردي كه امكان دزيمتري فيزيكي وجود نداشته باشد، دزيمتري بيولوژيك مي تواند يك جايگزين مناسب محسوب شود. در رابطه با عدم ارتباط ميزان آسيب ها با برخي عوامل همچون سن، جنس، ميزان سابقه كار، مصرف سيگار و سابقه پرتوگيري غير عادي، با توجه به عدم هماهنگي با نتايج گزارش ديگر محققان، نياز به مطالعات وسيع تر ضروري مي باشد.