بررسي وجود تغيير دما در دشت مشهد به عنوان نمايه تغيير اقليم در منطقه

تغيير اقليم و افزايش درجه حرارت يكي از مسايل مهم زيست محيطي بشر به حساب مي آيد كه در سالهاي اخير مطالعات زيادي را به خود اختصاص داده است. افزايش ميانگين دماي كره زمين و تغييرات آن نمايه اي از تغييرات اقليمي است كه در تمامي نظريه هاي تغيير اقليم به آن توجه شده است. با بررسي روند تغييرات ميانگين دماي هوا مي توان تغييرات اقليمي در منطقه را رديابي نمود. بر آورد ها نشان مي دهد كه ميزان ميانگين دماي كره زمين تا سال 2030 ميلادي 0.7 تا 2 درجه سانتي گراد بيشتر از امروز خواهد بود. بر حسب سناريو هاي مختلف مدل هاي تغيير اقليم افزايش  درجه حرارت ناشي از تغييرات اقليمي در اغلب نقاط جهان پيش بيني و نتايج مختلفي ارايه گرديده است. بر اساس اين پيش بيني ها ميانگين درجه حرارت در مقياس جهاني براي سال 2050 ميلادي در سناريوهاي مختلف تغيير اقليم بين 3.5 تا 5 درجه سانتي گراد متغير مي باشد. همچنين شدت تغيير درجه حرارت در مناطق مختلف تفاوت زيادي خواهد داشت.
مقاله حاضر برگرفته از بخشي از پژوهش بررسي تغيير اقليم در دشت مشهد است. محدوده مورد مطالعه در طول جغرافيايي´20-°58 و´8 -°60 درجه شرقي و عرض جغرافيايي ´0-°36 و ´5-°37 شمالي در استان خراسان رضوي قرار گرفته است كه بر اساس آمار موجود داراي متوسط دماي سالانه 12.4 و متوسط بارش 278.6 ميلي متر است. براي داده هاي هوا شناسي مورد نياز از ايستگاه سينوپتيك مشهد و گلمكان و 8 ايستگاه تبخير سنجي و 25 ايستگاه باران سنجي واقع در دشت استفاده شده است. تغييرات زماني درجه حرارت  امري كاملا مشخص در هر اقليم است. مطالعه تغيير اقليم و گرم شدن كره زمين به تغييرات درجه حرارت در طول دوره هاي آماري دراز مدت مي پردازد. ساده ترين روش هاي مطالعه روند تغييرات درجه حرارت استفاده از روش هاي رگرسيون بين دماي هوا و زمان وقوع است. روش من كندال و لتن ماير دو روش آماري است كه با استفاده از آنها روند تغييرات درجه حرارت در دشت مشهد مورد بررسي قرار گرفت. روند تغييرات درجه حرارت در دو سطح احتمالي 1 و 5 درصد  بررسي گرديد. در روش لتن ماير و من كندال در سطح 1 و 5 درصد براي تمام ماه ها روند تغييرات درجه حرارت بررسي گرديد نتايج نشان داد كه در بيشتر ماه ها روند افزايشي بوده است.
براي روش رگرسيون خطي و نمايي و درجه دو در تمام ايستگاهها براي هر سه پارامتر درجه حرارت (حداقل، حداكثر، متوسط)، روند صعودي به دست آمد. اين روند افزايشي درجه حرارت به خصوص براي دماي حد اقل، بارزتر است. درجه حرارت در دوره هاي مختلف آماري با يكديگر مقايسه گرديد ميانگين سه گانه درجه حرارت در سطح 1 و 5 درصد در 25 ساله اخير با 25 ساله قبل به طور معني داري اختلاف دارد. اين تفاوت بين دوره هاي ده ساله اخير با ميانگين دراز مدت مشهود است. در روش لتن ماير و من كندال در سطح 1 و 5 درصد براي تمام ماه ها روند تغييرات درجه حرارت بررسي و نتايج نشان مي دهد كه در بيشتر ماه ها روند افزايشي است. اختلاف درجه حرارت هر سال با ميانگين دراز مدت نيز محاسبه گرديد نتايج نشان مي دهد كه روند تغييرات در اغلب ماه ها مثبت و افزايشي است. تغييرات تفاوت دماي متوسط سالانه دشت مشهد در طول دوره آماري با ميانگين دراز مدت 50 ساله بررسي گرديد در اين حالت نيز داده‌ هاي درجه حرارت نشان دهنده روند مثبت در منطقه است و به طور كلي تغييرات دما در دشت مشهد مشهود بوده و مي توان از اين تغييرات به عنوان نمايه اي از تغيير اقليم نام برد.