پژوهشي بر کاربرد يک فرم تزييني در کتيبه نگاري محراب هاي گچ بري قرن ششم تا قرن هشتم هجري در ايران

صالحي كاخكي احمد; تقوي نژاد بهاره

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

پژوهش هاي معماري اسلامي

اطلاعات شماره:

تابستان 1396 , دوره 5 , شماره 2 (پياپي 15) ; از صفحه 55 تا صفحه 74 .

عنوان مقاله:

پژوهشي بر کاربرد يک فرم تزييني در کتيبه نگاري محراب هاي گچ بري قرن ششم تا قرن هشتم هجري در ايران

نویسندگان:

صالحي كاخكي احمد, تقوي نژاد بهاره*

آدرس:

* دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده:

کتيبه ها، يکي از بارزترين تزيينات به کار برده شده در محراب ها به شمار مي روند که همواره حضوري مستمر داشته و غالبا دربردارنده، آيات قرآني، احاديث، مضامين مذهبي و هم چنين تاريخ و رقم سازندگان اين آثار، هستند. محراب هاي گچ بري دوره سلجوقي و ايلخاني نيز، از اين قاعده مستثني نيستند و نحوه کتيبه نگاري در اين محراب ها، داراي ويژگي هاي بصري متعددي است که از جمله آن ها مي توان به، کاربرد يک حرف/کلمه يا فرم تزييني، در زواياي 45 درجه کتيبه هاي موجود در حاشيه دورتادور محراب ها، اشاره نمود. لذا اين پژوهش، با هدف معرفي انواع اين حروف/ کلمات يا فرم هاي تزييني در کتيبه هاي محراب هاي گچ بري قرون ششم تا هشتم هجري و مقايسه آن ها با يکديگر، شکل گرفته است. در راستاي دستيابي به اين هدف، پرسش اصلي اين پژوهش چنين است: انواع اين فرم تزييني در کتيبه نگاري محراب هاي گچ بري دوره سلجوقي و ايلخاني کدام است و چه شباهت ها و تفاوت هايي در تنوع اين فرم تزييني و نحوه کاربرد آن، وجود دارد؟ روش يافته اندوزي بر اساس پژوهشي ميداني (عکاسي-طرح خطي تصاوير) و با استناد به منابع مکتوب انجام شده که به روش تاريخي- تطبيقي، به تحليل داده هاي بدست آمده از نمونه هاي مطالعاتي مي پردازد. نتايج حاصله، که از بررسي 22 محراب گچ بري تاريخ دار يا منسوب به دوره سلجوقي و ايلخاني (داراي حرف/ کلمه يا فرم تزييني) به دست آمده، حاکي از آن است که، در هر دو دوره، استفاده از کلمه شبه «لا» يا فرم تزييني در زواياي 45 درجه کتيبه حاشيه محراب ها رواج دارد که بخش تزييني غالبا گره خورده و به شکل «مثلث»، «مربع/ مستطيل» يا«دايره»، است. اين فرم، هم به صورت مستقل و گاه در ارتباط با کادر حاشيه، تعبيه شده و معمولا به لحاظ تزيينات و ساخت و ساز خود، با حروف کتيبه قرابت دارد. هم چنين بر اساس نمونه هاي مطالعاتي به نظر مي رسد که کميت استفاده از اين فرم تزييني و تنوع آن، در محراب هاي دوره ايلخاني نسبت به دوره سلجوقي بيشتر است.

کلید واژه:

سلجوقي(Q2)ايلخاني(Q2)محراب هاي گچ بري(Q1)کتيبه نگاري(Q2)فرم تزئيني(Q1)

چارک 1 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک اول تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی زیاد است.
چارک 2 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک دوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع زیاد است.
چارک 3 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک سوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع کم است.
چارک 4 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک چهارم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی کم است.

موضوعات مرتبط:

مقالات نشریه ای مرتبط:

مقالات همایشی مرتبط:

ندارد

طرح های مرتبط:

مقالات بین المللی مرتبط:

No item.

ارتباط خیلی زیاد ارتباط زیاد مرتبط ارتباط کمتر

ارجاعات:

ثبت نشده است

استنادات:

ثبت نشده است

+جهت ارجاع به این مقاله کلیک کنید(Cite).

APA : کپی

صالحی کاخکی، ا.، و تقوی نژاد، ب. (1396). پژوهشی بر کاربرد یک فرم تزیینی در کتیبه نگاری محراب های گچ بری قرن ششم تا قرن هشتم هجری در ایران. پژوهش های معماری اسلامی, 5(2 (پیاپی 15) ), 55-74. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=309395

Vancouver : کپی

صالحی کاخکی احمد، تقوی نژاد بهاره. پژوهشی بر کاربرد یک فرم تزیینی در کتیبه نگاری محراب های گچ بری قرن ششم تا قرن هشتم هجری در ایران. پژوهش های معماری اسلامی. 1396 [cited 2022May25];5(2 (پیاپی 15) ):55-74. Available from: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=309395

IEEE : کپی

صالحی کاخکی، ا.، تقوی نژاد، ب.، 1396. پژوهشی بر کاربرد یک فرم تزیینی در کتیبه نگاری محراب های گچ بری قرن ششم تا قرن هشتم هجری در ایران. پژوهش های معماری اسلامی, [online] 5(2 (پیاپی 15) ), pp.55-74. Available: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=309395.