آيا هميشه پرتودهي به لنفوسيتهاي انسان با يك دوز كم قبل از يك تابش شديد، پديده اي سودمند است؟

از زمان کشف اثر تطبيقي پرتوي تاکنون تلاش گسترده اي در سطح جهان بمنظور شناخت هر چه بيشتر اين پديده و مکانيسم هاي بروز آن صورت گرفته است. شواهد بسيار گسترده اي نشان مي دهد که سلولهاي انسان، حيوانات و گياهان هر گاه قبل از قرار گرفتن در معرض دوزهاي زياد پرتوهاي يونيزان ايکس يا گاما، با يک دوز کم مورد تابش قرار گيرند، ميزان آسيبهاي ايجاد شده در آنها کاهش پيدا مي کند. به اين افزايش مقاومت پرتوي ايجاد شده در مقابل پرتوگيريهاي شديد بعدي، اثر تطبيقي پرتوي (Radioadaptive Response) گفته مي شود. اگر چه بطور معمول پس از تابش دهي سلولها با يک دوز کم، اين سلولها مقاومت بيشتري را در مقابل پرتوگيري با دوزهاي نسبتا زياد بعدي نشان مي دهند، اما گزارشهايي نيز در مورد فقدان چنين اثر تطبيقي در برخي از موارد وجود دارد. بعلاوه نتايج حاصل از برخي مطالعات اخير نشان مي دهد که پرتودهي تطبيق دهنده اوليه نه تنها در تمامي موارد سودمند نيست، بلکه اين پرتودهي توان ايجاد مشکلات ديگري را نيز داراست. براي مثال ايجاد اثر تطبيقي در سلولهاي سرطاني، پديده اي است که روند درمان سرطان را با مشکلات جدي مواجه مي کند. نگارندگان در آزمايشهاي اوليه خود با بررسي اختلالات کروموزومي ايجاد شده بواسطه پرتوگيري در لنفوسيتهاي انسان، وجود اثر تطبيقي پرتوي را در بسياري از افراد نشان داده اند، اما در اين مقاله، نتايج مطالعه بر روي فردي گزارش شده است که يک دوز کم پرتو در حد 10 سانتي گري نه تنها مطابق معمول مقاومت او را در برابر پرتوگيري بعدي افزايش نمي داد، بلکه اين دوز نوعي افزايش شديد حساسيت پرتوي را در وي ايجاد کرده بود. با توجه به بي سابقه بودن چنين اثر هم افزايي (200% افزايش حساسيت) و اهميت غير قابل انکار شکستهاي کروموزومي در بروز سرطان، نگارندگان فرد مذکور را در طي يک مدت زمان شش ماهه مورد بررسيهاي مجدد قرار دادند. آزمايشهاي بعدي نشان داد که الگوي افزايش حساسيت پرتوي وي در زمانهاي مختلف يک الگوي ثابت نبوده و از تنوع زيادي برخوردار است. بررسي يافته هاي اين بخش از تحقيق نشان مي دهد که احتمالا عوامل نسبتا پايداري همچون عوامل ژنتيکي در تعيين وجود و يا فقدان اثر تطبيقي در افراد موثر هستند. بعلاوه بروز نوعي اثر هم افزايي شديد و خارق العاده پس از تابش ديدن لنفوسيتهاي اين فرد با دوز تطبيق دهنده، نشان مي دهد مادامي که فراواني چنين افرادي در جامعه بصورت دقيق مشخص نشده است، استفاده از نتايج مربوط به بروز اثر تطبيقي در تغيير استراتژي برخورد با دوزهاي کم پرتوها و اصلاح قوانين حفاظت در مقابل پرتو منطقي نبوده و به مطالعات بسيار گسترده تري نياز دارد.