ارزيابي عملکرد شاخص هدايت الکتريکي در پايش فرايند نمک زدايي سفالينه هاي تاريخي

نمک هاي محلول از مهم ترين عامل هاي آسيب رسان به ساختار سراميک هاي تاريخي شناخته مي شوند که بر اثر ايجاد فشار ناشي از بلورين شدن و هيدراسيون در چرخه هاي تر و خشک شدن، سبب ايجاد ترک ها و ريزترک ها، پوسته شدن و پودري شدن و سرانجام تخريب اثر مي شوند. با توجه به نياز به انجام عمليات نمک زدايي به منظورخارج کردن نمک هاي محلول آسيب رسان و اهميت اين مرحله به دليل تماس مستقيم سفالينه تاريخي با آب و پيامدهاي ناشي از آن، کوتاه کردن زمان تماس سفالينه - آب بسيار داراي اهميت است. در روش هاي مرسوم نمک زدايي، پايش کمي انجام نگرفته و درنتيجه سفالينه به طور معمول به مدت طولاني و غيرلازم در تماس با آب قرار مي گيرد. بنابراين دراختيار داشتن روشي دقيق، قابل اطمينان، سريع و دردسترس، براي پايش ميزان استخراج املاح، ضروري است. در اين مقاله، شاخص هدايت الکتريکي (EC) به عنوان روشي دقيق و ارزان براي پايش فرايند نمک زدايي معرفي شده است. در اين راستا با استفاده از روش طراحي آزمايش هاي سطح پاسخ، طي 52 آزمايش طراحي شده، رابطه ي ميان استخراج املاح از نمونه با هدايت الکتريکي، مورد بررسي قرار گرفت. متغيرهاي مستقل در اين پژوهش، دماي پخت قطعه، مدت زمان غوطه وري، سرعت هم زدن در سامانه غوطه وري، همچنين نوع و غلظت ماده فعال سطحي بوده اند. يون کلسيم (Ca²⁺) به عنوان شاخص غلظت املاح درنظر گرفته شد. ضريب همبستگي ميان EC و ميزان کلسيم خارج شده از شيء، +0.923 با p-value=0.000 بوده و رابطه اي خطي با قابليت پيش بيني حدود 96 % بين اين دو پارامتر ديده مي شود. با توجه به اينکه در محل سايت هاي حفاري و کارگاه هاي مرمت، امکان دسترسي به دستگاه هاي آناليز شناسايي کمييون ها به طور معمول مقدور نيست، از اين رو سنجش هدايت الکتريکي روش مناسبي براي پايش فرايند نمک زدايي در سيستم غوطه وري است و تعيين نقطه پايان عمليات نمک زدايي را نيز به سادگي امکان پذير مي سازد.