الگوي پراکنش مکاني برخي فلزات سنگين (Fe ،Mn ،Ni ،Cr،Co ،Pb ،Zn ،Cu و Cd) در اراضي مرکزي استان زنجان

زمينه و هدف: فلزات سنگين از مهم ترين عوامل آلوده کننده محيط زيست به ويژه در مناطق با فعاليت هاي انساني بالا مي باشند. هدف از اين مطالعه، تعيين الگوي پراکنش فلزات سنگين (Fe، Mn، Ni، Cr، Co، Pb، Zn،Cu و Cd) بر اساس روش کريجينگ معمولي در خاک هاي مرکزي استان زنجان است.
روش بررسي: در مطالعه حاضر در منطقه اي به وسعت 2000 کيلومتر مربع تعداد 241 نمونه مرکب بر اساس روش شبکه بندي تصادفي (عمق 10-0 سانتي متر) برداشت شد. به منظور بررسي تاثير مواد مادري بر غلظت فلزات سنگين، از 11 نوع مواد مادري مختلف در منطقه نيز نمونه برداري صورت پذيرفت. غلظت کل فلزات سنگين به کمک اسيد نيتريک 5 نرمال عصاره گيري و با دستگاه جذب اتمي قرائت شد. از کريجينگ معمولي براي تهيه نقشه ها استفاده گرديد.
يافته ها: نتايج نشان داد که مدل کروي بهترين نتيجه را براي توصيف تغييرپذيري مکاني سرب، روي، نيکل، کادميم، مس، کبالت و آهن و مدل نمايي براي کروم و منگنز داشته است. نقشه هاي پراکنش مکاني فلزات نشان داد که توزيع عناصر آهن، منگنز، نيکل، کبالت و کروم وابسته به ساختارهاي زمين شناسي است. در حالي که غلظت هاي بالاي عناصر سرب، روي، مس و کادميم بيش تر در مناطق شهري و صنعتي و تا حدي در خاک هاي کشاورزي ديده مي شود. آناليز نمونه سنگ ها نشان داد که در بين سنگ هاي آذرين و رسوبي به ترتيب بازالت و شيل بالاترين غلظت طبيعي عناصر مورد مطالعه را در بردارد.
بحث و نتيجه گيري: غلظت و توزيع هر يک از فلزات سنگين در خاک هاي سطحي منطقه مطالعاتي بسيار گسترده است و عوامل مختلفي (عوامل انساني و طبيعي) در آن شرکت دارد.