تعيين راهبرد اقتصادي مناسب براي حفاظت از منابع آب زيرزميني دشت قزوين

دشت قزوين يکي از دشت هاي مستعد کشور براي توليد محصولات کشاورزي است که حفر چاه هاي بيش از حد و استفاده بي رويه از آب هاي زيرزميني طي دو دهه اخير سبب افت سطح آبخوان ها و منفي شدن بيلان آب زيرزميني در آن شده است. براي حفاظت از منابع آب زيرزميني اين دشت نياز است که راه کارها و برنامه هاي سياستي مناسبي در اين زمينه به کارگرفته شوند. لازمه اين امر شناخت بيشتر رفتار کشاورزان مي باشد. به همين منظور، در مطالعه حاضر براي بررسي رفتار کشاورزان در استفاده از آب هاي زيرزميني و تعيين راه کار مناسب براي حفاظت از منابع آب دشت قزوين، از مدل برنامه ريزي رياضي اثباتي (PMP) و رهيافت تابع توليد با کشش جانشيني ثابت (CES) استفاده شد. راه کارهاي مورد بررسي شامل افزايش قيمت آب آبياري، کاهش منابع آب در دسترس و استراتژي کم آبياري بودند که هر يک تحت سناريوهاي مختلف بررسي و ارزيابي شدند. داده هاي مورد نياز اين مطالعه از نوع اسنادي و مربوط به سال 1391-1390 بودند که از طريق مراجعه به ادارات ذي ربط در استان قزوين جمع آوري شدند. حل مدل در نرم افزار GAMS 23.5 صورت گرفت. نتايج نشان داد که هر سه راه کار مورد بررسي منجر به صرفه جويي در مصرف آب آبياري شده، اما ميانگين تغييرات بازده برنامه اي با افزايش قيمت آب آبياري، کاهش منابع آب در دسترس و اعمال کم آبياري به ترتيب 3.13، 8.61 و 5.54 درصد کاهش مي يابد. در پايان، سياست قيمت گذاري آب آبياري با توجه به کاهش کمتر بازده برنامه اي، براي حفاظت از منابع آب زيرزميني دشت قزوين پيشنهاد شد و تکنيک کم آبياري پس از آن در اولويت قرار گرفت.