شباهت هاي عرفاني آثار احمد جام با شش اثر عرفاني پيش از خود و رد نظريه امي بودن وي

يکي از صفاتي که برخي مقامات نويسان به احمد جام نسبت داده اند «امي بودن» وي است. آنان، با انتساب چنين صفتي به شيخ جام، همه گفته هاي او را برگرفته از الهام رباني و کشف و شهود عارفانه مي دانند. اگر، بنا به نوشته اين مقامات نويسان، همه آثار و نوشته هاي احمد جام متاثر از «الهامات غيبي» باشد، اين همه شباهت ميان آثار او با نوشته هاي مشايخ متقدم چه مي شود؟ و چگونه مي توان اين مشابهت ها را توجيه کرد؟ آيا مقامات نويسان، با اين همه اصرار به نقش «الهام» در آثار شيخ، تلويحا نخواسته اند که او را با «نبي امي» برابر سازند؟ و از اين راه بر مقامات و کرامات شيخ نزد آيندگان بيفزايند؟
در اين مطالعه کوشيده ايم، ضمن مقدمه اي درباره «الهام و وحي دل» عارفان، به سوالات يادشده پاسخ دهيم. بدين منظور، آثار منثور شيخ جام را با شش اثر عرفاني متقدم سنجيديم و به بررسي و تحليل تشابهات تفسيري- تاويلي و هم چنين تشابهات عرفاني اين آثار پرداختيم و با نمودن وجوه تشابه به اثبات اين نکته پرداختيم که احمد جام، بر اثر مطالعه و تحقيق، با ميراث عرفاني پيش از خود کاملا آشنا بوده و آثار او ترکيبي است از الهامات الهي و متاثر از گفته ها و نوشته هاي مشايخ پيشين.