مطالعه تطبيقي تبيين فلسفي نظريه وحدت شخصيه وجود از ديدگاه محقق دواني و صدرالمتالهين

وحدت وجود منشا عرفاني دارد اما شايد اولين تبيين فلسفي از ديدگاه وحدت وجود عرفا از آن محقق دواني باشد. اين تبيين فلسفي، پيامدها و لوازمي دارد که چندان موجه و معقول نيست. صدرا نيز در جهت تبيين فلسفي نظريه وحدت وجود عرفا نهايت تلاش خود را به کار بسته است. او با گذر از نظريه وحدت تشکيکي وجود با پيشنهاد يک نظام و دستگاه فلسفي نو فلسفه را نه به پايان بلکه به عرصه اي تازه از تفکرات فلسفي بدل کرده است.
در اين مقاله با بيان هرچند مختصر از دستگاه فلسفي و وجودشناسي محقق دواني، نشان داده مي شود که ديدگاه او در عين شباهت به تبيين فلسفي صدرا، دچار تناقضات درون سيستمي است. در ادامه با بيان تبيين فلسفي صدرا از وحدت وجود عرفا با مقايسه اين دو تبيين فلسفي، نقاط قوت و ضعف آن ها و نيز ارتباط اين دو تبيين باهم آشکار شد. تبيين فلسفي صدرا در دستگاهي غير از دستگاه وحدت تشکيکي وجود، بلکه در دستگاه فلسفي نو که صدرا درصدد آن بوده و در برخي موارد در کتب خود به آن اشاره کرده، قابل تامل و دفاع معقول است.