تاثير شرايط اقليمي بر بازده و کيفيت اسانس .Ziziphora clinopodioides subsp. rigida (Boiss.) Rech.f در رويشگاه هاي مختلف استان همدان

يکي از گياهان معطر و دارويي خانواده لابياته در ايران Ziziphora clinopodioides Lam (کاکوتي کوهي) است. اسانس اين گونه حاوي پولگون است و از آن به عنوان آرام بخش، مقوي معده، درمان سرماخوردگي، افسردگي، اسهال، سرفه، ميگرن، تب و به عنوان ضدعفوني کننده استفاده مي شود. اين تحقيق با هدف شناسايي رويشگاه هاي گونه دارويي Ziziphora clinopodioides Lam در استان همدان و بررسي تاثير شرايط رويشگاهي روي کميت و کيفيت ماده موثره گونه فوق در اين استان بعمل آمد. نمونه برداري از 11 منطقه رويشي اين گياه در استان همدان انجام گرديد. از هر رويشگاه اندام هاي هوايي گياه مورد نظر در مرحله گلدهي کامل جمع آوري شد. براي مقايسه بازده اسانس نمونه هاي مختلف، از آزمون دانکن استفاده شد. ترکيبات تشکيل دهنده همه اسانس ها با استفاده از دستگاه هاي GC و GC/MS مورد تجزيه و شناسايي قرار گرفتند. مقايسات نشان داد که ميانگين اسانس ها در سه مرتبه اسانس گيري در سطح 0.01 و a=0.05 به طور معني داري با هم تفاوت دارند. با مقايسه ميانگين اسانس ها مشخص شد که بيشترين بازده اسانس با ميانگين %1.08 مربوط به استان همدان، شهرستان ملاير، منطقه حفاظت شده لشگردر و کمترين بازده اسانس با ميانگين %0.31 مربوط به استان همدان، شهرستان رزن، و منطقه گرمک مي باشد. آناليز GC و GC/M منجر به شناسايي 26 ترکيب در اسانس ها گرديد. شناسايي ترکيب هاي موجود در اسانس ها نشان داد که ميزان ترکيب هاي عمده اسانس (پولگون و 8،1-سينئول) و ساير ترکيب ها در نمونه هاي مختلف متفاوت است که نشان دهنده تاثير شرايط رويشگاهي بر کيفيت اسانس است.