بررسي سفرنامه هاي اروپاييان در دوره صفويه و زنديه، با رويکرد تحليل نقش ها و طرح هاي دروازه ملل تخت جمشيد

هدف از اين پژوهش بررسي کهن ترين نقش ها و طرح هاي گاو بالدار دروازه ملل در سفرنامه هاي اروپايياني مي باشد که در دو دوره صفويه و زنديه با مقاصد گوناگون به ايران سفر کردند. مدارک موجود نشان مي دهد، اين مسافران گزارش ها و تصاويري را با خود به همراه بردند که حاوي اطلاعات غلط و خيال بافي هاي آنان بوده است. در اين پژوهش به روش توصيفي تحليلي بر پايه منابع کتابخانه اي و در ادامه تجزيه و تحليل داده ها، سعي بر آن است دليل اشتباه کشيدن اين تصاوير بررسي شود.
يافته ها نشان مي دهد که تصاوير متفاوت و عجيب گاو بالدار دروازه ملل در گزارش هاي آنان حاکي از واقعيت نبوده، بلکه متاثر از فرهنگ غربي و عوامل بيشمار ديگري نيز بوده است. تنوع تصاوير به دست آمده از دروازه ملل در طول دو دوره صفويه و زنديه نشان دهنده طرز تلقي و تفکر بازديد کننده اثر و نيز روند رو به رشد تصويرگري از اماکن باستاني است که به دليل گذشت زمان طولاني از طراحي، همچون خود آثار با ارزشند.
«گاو بالدار» يا «لاماسو» در باورهاي مردم خاور نزديک باستان نمايانگر موجودي اعجازانگيز و اساطيري است که در طرفين دروازه هاي کاخ ها و معابد نصب مي شد. اين پيکره هاي ترکيبي داراي سر انسان، بدن گاو، بال عقاب و گاهي نيز پاهاي شير هستند؛ بيانگر چهار عنصر و ترکيب نيروي جسماني و عقلاني، طبيعي و فوق طبيعي است. تعبير ترکيب اين موجودات افسانه اي؛ در واقع تجميع انديشه هاي انساني و روح مسلط او بر غرايز حيواني، بلند پروازي عقاب يا شاهين، برکت و قوت گاو و قدرت و عدالت شير است. يکي از مهم ترين نمودهاي اين موجودات اسطوره اي در دروازه ملل تخت جمشيد به شکل معماري پيکرتراشي مشاهده مي شود که شامل يک جفت گاو عظيم الجثه بر درگاه غربي و پيکره يک جفت گاو عظيم بالدار با سر انسان (لاماسو) در مدخل شرقي است.