مروري بر روند تحولات ژئوتوريسم و مدل هاي مورد استفاده آن در ايران

ژئوتوريسم، پديده اي معاصر و امروزي که از اواخر دهه 80 ميلادي در سراسر دنيا شناخته شده است. در سال هاي اخير ژئوتوريسم به صورت مفهومي بسيار جذاب در آمده که طيف وسيعي از مردم با علاقه هاي گوناگون و نيز دولت ها، گروه هاي زيست محيطي و گروه هاي حفاظت و نگهداري را به خود جلب مي کند. از آن جا که ژئوتوريسم رشته اي پيچيده و چند بعدي است، معمولا در مورد مدل هاي آن توافقي همگاني و پذيرفته شده وجود ندارد. نکته قابل تامل در طراحي يک مدل، چارچوب هاي نظري فهم و ادراک ماست که در قلمرو آن پديده مورد نظر ارزيابي مي شود. هدف اين مقاله آن است که به شيوه توصيفي و مطالعه مروري نقش و جايگاه ويژه ژئوتوريسم و روند تحولات آن در ايران و مدل هاي مورد استفاده آن را بيان کند. داده هاي مورد نياز تحقيق با استفاده از بررسي اسنادي (آرشيو کتابخانه اي، منابع داخلي و خارجي) جمع آوري شده است. دراين بررسي ضمن ارائه تعاريف و توضيح مفاهيم ژئوتوريسم و مدل سازي، عملکرد و اهداف و ويژگي هاي اساسي مدل هاي پرالونگ، لئوپولد، اکولوژي، فازي، برنامه ريزي راهبردي فريمن، تاپ سيس، اي .اچ .پي، رينارد، پري يرا و سوات توضيح داده مي شوند. پس از تحليل مقايسه اي و توصيفي، اين نتيجه حاصل شد که از بين اين ده مدل، مدل پرالونگ و اکولوژيک در مطالعات ژئومورفيک توريستي ايران متداول تر بوده است و مدل فازي کمترين کاربرد در ژئوتوريسم ايران را تاکنون نشان داده است. همچنين در بررسي روند تحولات ژئوتوريسم در ايران اين نکته روشن شد که بين سال هاي 1389 تا 1391 بيشترين کارهاي پژوهشي در زمينه استفاده از مدل ها در بحث ژئوتوريسم انجام شده که نشان دهنده روند روبه رشد مطالعات ژئوتوريسم در کشور است و الزام آشنايي با اين مدل ها براي دست يابي به درک بهتري از ژئوتوريسم را بيان مي دارد.