تغيير رژيم بارش شمال غرب ايران

عساكره حسين; رزمي رباب

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

پژوهش هاي اقليم شناسي

اطلاعات شماره:

پاييز و زمستان 1390 , دوره 2 , شماره 7-8 ; از صفحه 99 تا صفحه 114 .

عنوان مقاله:

تغيير رژيم بارش شمال غرب ايران

نویسندگان:

عساكره حسين*, رزمي رباب

آدرس:

* دانشگاه زنجان

چکیده:

رژيم بارندگي نشان گر توزيع زماني بارش و بيان گر شمار چرخه هاي بارندگي در طي سال است. يکي از نمودها و نتايج تغيير اقليم، تغيير رژيم بارندگي و به تعبير ديگر تغيير الگوي زماني بارش است. تغيير رژيم بارش علاوه بر اثرات قابل توجه زيست محيطي بر کميت و کيفيت منابع آب تاثير غيرقابل انکاري به جا مي نهد. از اين رو تحليل رژيم بارش و بررسي تغييرات احتمالي آن به لحاظ زيست محيطي - اقتصادي، برآورد، تامين و توزيع آب مورد نياز و در نهايت لزوم اتخاذ تدابير مديريتي و نيز برنامه ريزي منابع آب از اهميت شايان توجهي برخوردار است. واکاوي دگرگوني رژيم بارندگي از طريق بررسي و وارسي تغييرات همسازهاي مختلف بارش امکان پذير است. شماره هر همساز شمار چرخه هاي بارش در هر سال را بيان مي دارد. براي مثال همساز اول بر چرخه يگانه، همساز دوم بر چرخه دوگانه و ... در سال دلالت دارد. اهميت همسازها بر اساس سهم پراش هر همساز در کل پراش يک سري زماني تعريف مي شود. در اين تحقيق تلاش شده است تغييرات سه همساز اول بارش طي چهار دهه متوالي (از سال 1966 تا سال 2005 ميلادي) در شمال غرب کشور (استان هاي آذربايجان غربي، آذربايجان شرقي، اردبيل و زنجان) بررسي و تحليل شود. در اين راستا از 260 ايستگاه همديد، اقليم شناسي و باران سنجي استفاده شد. به منظور رفع کم بودهاي آماري و جبران تفاوت طول دوره آماري ايستگاه ها، نقشه هاي ماهانه بارش، توليد و براي حصول مشخصات همسازها عمليات محاسباتي بر روي ياخته هاي اين نقشه ها انجام شد. بارش سالانه شمال غرب کشور از شمال شرق به جنوب غرب افزايش مي يابد. تغييرات مکاني بارش بسيار زياد است. بر خلاف انتظار، بيشترين بارندگي بر چکاد بلندي هاي اين پهنه از کشور رخ نمي دهد. بر پايه روش هاي به کار رفته روشن شد که دو سامانه همديد - محلي تا بيش از 90 درصد دگرگوني هاي بارش شمال غرب را توجيه مي کند. همساز اول بيش ترين سهم بارندگي را در بخش جنوب غربي پهنه مورد مطالعه داشته است. از اين بخش به سمت بخش هاي کم باران شمال شرقي ميزان سهم بارش حاصل از همساز اول کاهش مي يابد. کم ترين سهم بارش حاصل از سامانه هاي همديد به شمال شرقي (پهنه کم بارش) مي رسد. بنابراين سهم بارش حاصل از سامانه هاي محلي (بارش همرفتي، کوهستاني، جبهه هاي محلي و ....) در اين بخش بيشتر است. در حالي که متناسب با افزايش بارش سالانه، سهم سامانه هاي همديد نيز فزوني مي يابد. از اين رو بخش جنوب غربي از بارش هاي بيش تري نسبت به بخش هاي ديگر برخوردار است. اين وضعيت توام با رفتار تناوبي درتمامي چهار دهه مورد بررسي صادق است. تغييرات سهم همساز اول موجب تغيير سهم همسازهاي ديگر در توليد بارش شده است. نتايج حاصل از اين تناوب به نفع تمرکز بارش سالانه و فزوني نقش بارش هاي تک چرخه اي مي باشد. همساز سوم نيز ازاين تغييرات مصون نبوده، افزايش ميزان آن، توام با دگرگوني الگوي مکاني مقدار و سهم آن نيز دستخوش دگرگوني شده است. به طوري که هسته هاي بارش حاصل از اين همساز طي چهار دهه از بخش هاي جنوبي، شرقي و شمال شرقي به نواحي مرکزي منتقل شده است. با توجه به يافته هاي اين تحقيق مي توان استنباط نمود که رژيم بارندگي شمال غرب ايران به ويژه طي دهه اخير از رژيم نا متمرکز تر روبه رژيمي متمرکزتر نهاده است. از اين رو توجه به اين پديده از ضرورت هاي بنيادي در مديريت و برنامه ريزي منابع آب است.

کلید واژه:

بارش(Q2)شمال غرب ايران(Q2)همساز(Q3)رژيم بارش(Q2)تغيير رژيم بارش(Q2)

چارک 1 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک اول تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی زیاد است.
چارک 2 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک دوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع زیاد است.
چارک 3 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک سوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع کم است.
چارک 4 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک چهارم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی کم است.

موضوعات مرتبط:

مقالات نشریه ای مرتبط:

مقالات همایشی مرتبط:

ندارد

طرح های مرتبط:

مقالات بین المللی مرتبط:

No item.

ارتباط خیلی زیاد ارتباط زیاد مرتبط ارتباط کمتر

ارجاعات:

ثبت نشده است

استنادات:

ثبت نشده است

+جهت ارجاع به این مقاله کلیک کنید(Cite).

APA : کپی

عساکره، ح.، و رزمی، ر. (1390). تغییر رژیم بارش شمال غرب ایران. پژوهش های اقلیم شناسی, 2(7-8), 99-114. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=195179

Vancouver : کپی

عساکره حسین، رزمی رباب. تغییر رژیم بارش شمال غرب ایران. پژوهش های اقلیم شناسی. 1390 [cited 2022May27];2(7-8):99-114. Available from: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=195179

IEEE : کپی

عساکره، ح.، رزمی، ر.، 1390. تغییر رژیم بارش شمال غرب ایران. پژوهش های اقلیم شناسی, [online] 2(7-8), pp.99-114. Available: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=195179.