گونه شناسي مجتمع هاي مسکوني تهران با معيار فضاي باز

محدوديت هاي موجود در شهرهاي بزرگ، منجر به گسترش ساخت مجتمع هاي مسکوني و کاهش سهم حياط خصوصي در معماري معاصر گرديده است. فضاي باز مسکوني علاوه بر تامين نور و روشنايي فضاهاي داخلي و تهويه طبيعي، به عنوان فرصتي براي ارتباط بيشتر با طبيعت و مکاني براي تعاملات اجتماعي است. با توجه به محدوديت فضاي داخلي واحدهاي مسکوني و سابقه سنتي حضور حياط در زندگي ايراني، فضاي باز مجالي براي گسترش عملکرد فضاي داخلي و رابطه آن با فضاي بيروني است. بنابراين، بازنگري و شناخت وضع موجود فضاي باز، زمينه ساز طراحي آگاهانه تر فضاهاي باز مسکوني در آينده است.
هدف از اين پژوهش، شناخت فضاي باز مجتمع هاي مسکوني و گونه شناسي آن به جهت تاکيد بر فضاهاي مابين ساختمان ها، به همراه طراحي فضاهاي بسته مسکوني است. براي اين منظور، کليه مجتمع هاي مسکوني هشت منطقه شمالي شهر تهران که فضاي باز آنها، بيش از شصت و پنج درصد سطح کل زمين را تشکيل مي دهد، با بررسي عکس هوايي و بازديد ميداني شناسايي گرديد. سپس گونه شناسي فضاهاي باز بر اساس ارتفاع بلوک ها و تعداد واحدهاي مسکوني و نحوه همنشيني فضاي باز و بسته در کنار هم صورت گرفت.
يافته هاي تحقيق نشان مي دهد، که طراحي فضاي باز کمتر در اولويت توجه طراحان بوده و تمرکز اصلي بر فضاي داخلي ساختمان ها فارغ از اتفاقات مابين آنها است. در وضع موجود قوانين سختگيرانه محل قرارگيري بنا، مانع از تحقق خلق فضاهاي متنوع و پايبندي به طرح سنتي حياط مرکزي در تهران گشته است. نتايج تحقيق حاکي از وجود سه گونه غالب چيدمان پراکنده، نواري و متمرکز در مجتمع هاي مسکوني شهر تهران است. چيدمان پراکنده، گونه غالب در مجتمع هاي مناطق منتخب اين شهر مي باشد. اين گونه منجر به خلق طيف گوناگوني از کيفيات، همچون ميزان محرميت و تنوع فضايي مي گردد و قابليت استفاده از تهويه و نور طبيعي بيشتري را داراست. گونه خطي، محافظه کارانه پايبند به چيدمان موجود خيابان هاي شهر است. در گونه متمرکز، ساختمان ها منطبق با قوانين شهري در يک قسمت از زمين متمرکز شده و مابقي به فضاي باز اختصاص مي يابد.