اثر كربنات كلسيم و قدرت يوني بر جذب سطحي بور در خاک هاي آهكي

بور (B) يکي از عناصر ضروري براي رشد گياهان است. بور موجود در محلول خاک و بور جذب سطحي شده منابع كوتاه و درازمدت تامين بور براي گياهان هستند. بور جذب سطحي شده در خاک عاملي است که غلظت تعادلي و در نتيجه سميت و يا کمبود بور در خاک را کنترل مي کند. با توجه به اهميت فرآيندهاي جذب سطحي و رهاسازي در رفتار بور در خاک، همدماهاي جذب سطحي آن در پنج نمونه خاک با مقادير متفاوت كربنات كلسيم معادل (0 تا 85 درصد) اندازه گيري گرديد. داده هاي آزمايشي با معادله هاي خطي و غيرخطي لانگموير، فروندليچ، توث و لانگموير - فروندليچ توصيف گرديد. تفسير نتايج نشان داد كه معادله لانگموير بهترين معادله براي توصيف داده ها است. داده هاي آزمايشي و پيش بيني معادله لانگموير نشان داد كه جذب سطحي بور در خاک در مقايسه با ساير اکسي آنيون ها به طور نسبي ضعيف است. حداكثر جذب سطحي (G_max) بور در نمونه هاي خاک 1 تا 3 ميكرومول بر گرم خاک محاسبه گرديد. بررسي رابطه بين حداكثر جذب سطحي بور با خصوصيات خاک نشان داد كه ميزان جذب تابع ساده اي از خصوصيات خاک نيست، بلكه ميزان آن برايندي از اثر خصوصيات مختلف خاک نظير pH، بافت، ميزان كربنات ها و اكسيدها است. در بين خصوصيات خاک، ميزان آهک فعال رابطه مستقيمي با ميزان جذب بور نشان داد. حذف كربنات كلسيم از يكي از نمونه هاي خاک (با 18 درصد كربنات كلسيم معادل و pH 7.4) و اندازه گيري مجدد همدماي جذب سطحي بور در آن نشان داد كه با حذف آهک خاک، حداكثر جذب سطحي بور 35 درصد كاهش مي يابد. همچنين بررسي اثر سه سطح قدرت يوني 0.01، 0.1، و 0.5 مولار كلريد سديم بر جذب سطحي بور در يكي از نمونه هاي خاک نشان داد كه حداكثر جذب سطحي بور با افزايش قدرت يوني از 0.01 به 0.1 و 0.5 مولار به ترتيب حدود %24 و %71 افزايش مي يابد. اثر قدرت يوني بر فرآيند جذب سطحي بور احتمالا ناشي از افزايش بارهاي سطحي وابسته به pH كاني ها و كاهش ضخامت لايه دوگانه الكتريكي مي باشد.