ارزيابي عوامل موثر بر کيفيت شيميايي آب زيرزميني دشت جيرفت با استفاده از روش هاي آماري و هيدروشيميايي

دشت جيرفت در فاصله 230 کيلومتري جنوب شهرستان کرمان و در جنوب خاوري ايران قرار گرفته است و شامل دو آبخوان است: يک آبخوان تحت فشار و يک آبخوان آزاد، اما آبخوان تحت فشار به سمت حواشي دشت محدود شده و به آبخوان آزاد تبديل مي شود. آب نفوذ يافته از مخروط‌ افکنه هاي بخش شمالي نقش بسيار مهمي در تغذيه آبخوان دارد، اما نقش رودخانه هليل رود نيز قابل ملاحظه است. به دليل اين‌ که آب زيرزميني مهمترين منبع جهت مصارف کشاورزي، شرب و صنعت در اين منطقه است، بنابراين ارزيابي کيفي آن اهميت ويژه اي دارد. هدف از اين تحقيق ارزيابي کيفي آب زيرزميني در دشت جيرفت است و شامل بررسي تغييرات مکاني کيفيت آب زيرزميني در بخش هاي مختلف و تعيين عوامل موثر بر آن است. در اين مطالعه براي ارزيابي کيفيت شيميايي آب زيرزميني از تلفيقي از روش هاي آماري مانند تجزيه خوشه اي و ضرايب همبستگي و روش هاي هيدروشيميايي مانند نسبت هاي يوني و نمودارهاي ترکيبي استفاده شده است. نمونه هاي آب زيرزميني با استفاده از روش تجزيه خوشه اي گروه بندي شده و نمونه هاي مشابه شناسايي شدند. بر اساس نتايج تجزيه خوشه اي، نمونه هاي آب زيرزميني در چهار گروه قرار مي گيرند (آبخوان از لحاظ کيفي به چهار زون تقسيم شده است) که هر گروه داراي ترکيب شيميايي متفاوتي است. در اين نوشتار، از نسبت هاي يوني مانندHCO₃/(sum anions) ، Na/(Na+Cl)، Ca/(Ca+SO₄)، Mg/(Ca+Mg)، (Na+K-Cl)/(Na+K-Cl+Ca) و Cl/(sum anions) و نمودارهاي ترکيبي براي تعيين عوامل موثر بر کيفيت آب زيرزميني استفاده شده است. بر اساس نتايج حاصل، فرايندهايي مانند انحلال ژيپس، هاليت، سولفات هاي سديم ‌دار، هوازدگي پلاژيوکلازهاي غني از سديم و تبادل يوني کيفيت شيميايي آب زيرزميني را تحت ‌تاثير قرار مي دهند.