نقش رس به عنوان يک مانع طبيعي زمين شناسي در کنترل آلودگي نفتي در پالايشگاه آبادان

پالايشگاه آبادان بين دو رودخانه اروندرود و بهمنشير واقع شده است. اين رودخانه ها آب شهري، صنعتي و کشاورزي شهر آبادان را تامين مي کنند. نشت مواد نفتي و فرآورده هاي آن از لوله ها و مخازن روزميني در طول جنگ تحميلي و فرسودگي سامانه هاي ذخيره، انتقال و پالايش نفت به دليل قدمت اين واحد، ضرورت بررسي و انجام مطالعات براي شناسايي گسترش و حدود آلودگي نفتي را صد چندان مي نمايد. کاربرد رس به عنوان يک مانع طبيعي زمين شناسي در کاربردهاي زيست محيطي از جمله کنترل آلودگي به اثبات رسيده است. منطقه آبادان از رسوبات دلتايي عهد حاضر تشکيل شده است و اين آبرفت هاي رودخانه اي داراي تنوع در جنس و اندازه ذرات هستند. بنابراين در صورت چيره بودن وجود رس در منطقه مورد مطالعه، فرضيه کنترل آلودگي نفتي را به اثبات مي رساند. در همين راستا موارد ذيل در اين نوشتار بررسي شد: 1) جنس لايه هاي زيرزميني پالايشگاه آبادان، 2) وجود آلودگي نفتي در اين لايه هاي زيرسطحي و تعيين درصد اشباع به مواد نفتي و 3) وجود آلودگي نفتي در آب هاي زيرزميني از طريق نمونه گيري از آب هاي زيرزميني در طول مدت يک سال. روش مطالعه به اين صورت بود که در ابتدا موقعيت سنجي حفر 20 حلقه چاه آبي مشاهده اي، از نظر نشت مواد نفتي در زمان جنگ و بعد از آن انجام شد. در هنگام عمليات حفاري از لايه هاي زيرسطحي مغزه گيري به عمل آمد، درصد اشباع نفت در اين مغزه ها نيز اندازه گيري شد و نيز ژرفاي آلودگي به نفت و فرآورده هاي نفتي در لايه هاي زيرسطحي پالايشگاه آبادان مشخص شد. طي دوره يک ساله، گسترش و ستبراي نفت شناور بر روي آب هاي زيرزميني همراه با تغييرات سطح ايستايي آب با توجه به جزر و مد ارزيابي شد. نتايج نشان مي دهند که جنس رسوبات زيرسطحي عامل مهمي در نگهداري مواد نفتي پخش شده است، به طوري که مواد نفتي در بيشتر چاه هاي حفاري شده ديده شد. از طرف ديگر مواد نفتي شناور بر روي آب هاي زيرزميني فقط در دو حلقه چاه ديده شدکه آن هم ناشي از فعاليت هاي اخير پالايشگاه بوده است. نتايج، نشان دهنده جذب بيشتر مواد نفتي پخش شده در زمان جنگ و پس از آن به رس موجود در لايه هاي زيرسطحي است.