سنجش سطح پايداري نظام کشت گندم در استان فارس و تعيين عوامل موثر برآن

پايداري در نظام هاي بهره برداري کشت گندم به عوامل متعدد اکولوژيکي، اقتصادي و اجتماعي بستگي دارد که شناخت اين عوامل مي تواند در تدوين سياستها و راهبردهاي كشاورزي پايدار نقش بسزايي ايفا كند. بر اين اساس، پژوهش حاضر با هدف سنجش سطح پايداري نظام كشت گندم در ابعاد اقتصادي، اجتماعي و اکولوژيکي و شناسايي عوامل موثر بر آن در استان فارس طرح ريزي شد. براي تحقق اين هدف از طريق مرور ادبيات و مصاحبه با کارشناسان خبره، مولفه ها و شاخص هاي سنجش پايداري با توجه به ابعاد سه گانه تدوين و وزن دهي گرديد. جامعه آماري اين پژوهش کشاورزان گندمکار آبي استان فارس بودند و حجم نمونه از طريق محاسبه فرمول کوکران برآورد و نمونه ها به روش نمونه گيري تصادفي انتخاب گرديدند. ابزار گردآوري تحقيق، پرسشنامه بوده كه روايي آن از طريق هيات پانل مشتمل بر صاحب نظران توسعه كشاورزي مورد تاييد قرار گرفت. پايايي گويه هاي پرسشنامه از طريق محاسبه آلفاي كرونباخ بين 77/0 تا 94/0 بدست آمد. شاخص ترکيبي پايداري كل و به تفكيك ابعاد سه گانه بعد از رفع اختلاف مقياس شاخص ها به روش تقسيم بر ميانگين از طريق تحليل مولفه هاي اصلي محاسبه گرديد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد که 4/68 درصد كشاورزان از نظر شاخص پايداري كل نظام كشت گندم در حد ناپايدار و بسيار ناپايدار بودند. اما در بعد اقتصادي 44/99 درصد كشاورزان مورد مطالعه در گروه ناپايدار و بسيار ناپايدار قرار داشتند. 41/56 درصد كشاورزان نيز از نظر بعد اكولوژيكي در سطح پايداري متوسط به بالا قرار داشتند. نتايج تحليل رگرسيون نشان داد كه 61% واريانس پايداري نظام كشت منطقه توسط متغيرهاي دانش فني، مكانيزاسيون، بهره مندي از خدمات حمايتي، آموزشي ترويجي و پراكندگي اراضي تبيين گرديد.