با توجه به حجم زیاد ضایعات نان و عدم اطلاع از وضعیت سلامت آنها در منطقه و امکان آلودگی قارچی مطالعه ای توصیفی به منظور تعیین آلودگی قارچی ضایعات نان جمع آوری شده در شهر کرمانشاه از فروردین تا تیرماه 79 انجام گرفت.کلیه محلهای جمع آوری ضایعات نان جامعه مورد مطالعه را تشکیل می داد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای حاوی سوالاتی در زمینه سابقه فعالیت محل، مقدار ضایعات خرید و فروش شده، مدت توقف، میزان کپک زدگی انواع نانها و عمده خریداران ضایعات نان بوده که توسط یک نفر کارشناس آموزش دیده تکمیل می گردید. نمونه های ضایعات نان پس از زمان کوتاهی به آزمایشگاه منتقل شدند و در محیط سابرودگستروزآگار حاوی آنتی بیوتیک کشت داده شده، جنس و گونه قارچها پس از انکوباسیون در دمای 30ºc با استفاده از مشخصات ماکروسکوپی و میکروسکوپی توسط متخصص قارچ شناسی شناسایی گردید. یافته های این مطالعه نشان داد که در شهر کرمانشاه 53 محل جمع آوری ضایعات نان وجود دارد که 82% آنها از فضای فیزیکی مناسبی برخوردار نیستند. میزان ضایعات نان جمع آوری شده، روزانه 227±7143 کیلوگرم و زمان توقف در این محلها 15±3 روز و بیشترین ضایعات نان نیز نان ماشینی نیمه اتوماتیک بود. 95% ضایعات نان به مصرف تغذیه دام می رسد. در 23 درصد نانهای جمع آوری شده آلودگی به قارچهای سمی وجود داشت. از نظر گونه های قارچی 15% نمونه ها به آسپرژیلوس فلاووس، 5% به آسپرژیلوس فومیگاتوس و 3% به کلادوسپوریوم آلوده بودند.از آنجا که بیشترین ضایعات و کپک زدگی در نان ماشینی نیمه اتوماتیک مشاهده شد، علل به وجود آورنده آن نیاز به بررسی بیشتری دارد و لزوم تغییر در فرایند تولید نان در چنین دستگاههایی ضروری به نظر می رسد. همچنین به علت حجم زیاد ضایعات نان جمع آوری شده و آلودگی بالای آنها به قارچهای تولیدکننده سموم خطرناک و مصرف گسترده آنها در تغذیه دام احتمال آلودگی فراورده های دامی به مایکوتوکسین ها بویژه آفلاتوکسین وجود دارد که جزییات این مساله نیاز به مطالعه بیشتر دارد.

آرد ماهی از عوامل پروتیینی حیوانی(APF)  محسوب می شوند این جیره حیوانی تسریع کننده رشد در دام و طیور و ماهیان است و سرشار از پروتیین و اسیدهای آمینه متعادل، مقادیر کافی انرژی و مواد معدنی و همچنین ویتامین هایA, D, E  و گروهB  به خصوصB12  می باشد اسپور کپکها به میزان وسیعی در محیط پراکنده است مایکوتوکسین ها ترکیبات ثانویه سوخت و ساز کپک- ها هستند و دارای خواص سمی می باشد در موجود زنده حساس مسمومیت های حاد، زیر حاد و مزمن ایجاد می کند که گاهی به بروز سرطان منجر می گردد. 75 نمونه آرد ماهی از کارخانجات تولید کننده آرد ماهی استان گیلان نمونه برداری گردید روش کار بر پایه استاندارد کشت و شمارش قارچ ها در مواد غذایی انجام گردید از قارچها توکسیژنیک در آرد ماهی جنسهای آسپروژیلوس، فوزاریوم و پنی سیلیوم شناسایی شدند. قارچ ها از طریق عوامل محیطی در مراحل انتقال عمل آوری و انبار به فرآورده منتقل می گردد این آلودگی باعث برهم زدن سلامت انسان، کاهش مواد غذایی مورد استفاده، چه از راه مستقیم و چه از راه غیر مستقیم با کاهش منابع پروتیین حیوانی مورد مصرف می باشد.

مایکوتوکسین ها (سموم قارچی) گروهی از متابولیت های ثانویه و طبیعی هستند که عمدتا توسط قارچهای ریسه ای و به ویژه کپک ها تولید می شوند و دارای اثرات سمی گوناگون می باشند. دسته ای از مایکوتوکسینها را، که دارای خواص استروژنی هستند، مایکوتوکسینهای استروژنیک (مایکو استروژن) می نامند. از این گروه تاکنون فقط زیرالنون (ZEA) و مشتقات آن شناسایی شده اند. زیرالنونها ترکیباتی غیراستروییدی هستند که بوسیله قارچ های فوزاریوم ساخته می شوند. این ترکیبات از نظر شیمیایی جزو لاکتونهای β رسورسیلیک اسید محسوب می شوند و می توانند با اختیارکردن کنفورماسیونی که بسیار شبیه هورمون 17 بتااسترادیول و سایر استروژنهای طبیعی است، به گیرنده های استروژنی متصل شوند. بر این اساس، زیرالنونها قادر به بروز تغییراتی در دستگاه تولیدمثلی حیوانات آزمایشگاهی و حیوانات اهلی می باشند که تحت عنوان سندرم استروژنیک شناخته می شود. همچنین شواهدی از توان تومورزایی زیرالنون در انسان بدست آمده است و بنظر می رسد که این مایکواستروژن، می تواند تکثیر سلولی و ایجاد سرطان را در بافتهای هدف استروژنها از جمله اندومتر و سرویکس تحریک کند. تاکنون چندین مورد اپیدمی نیز از اثرات جنسی زیرالنون در بعضی از کشورها گزارش گردیده است که رشد زود هنگام غدد پستانی (تلارک زودرس) و ژنیکوماستی در نوجوانان را درپی  داشته است. زیرالنون ها در غلات آلوده به قارچ های فوزاریوم تولید می شوند و در بین غلات، ذرت مستعدترین میزبان برای تشکیل این سموم است. لذا این امر ضرورت ارزیابی آزمایشگاهی مداوم غلات از حیث میزان آلودگی به این سموم قارچی را نشان می دهد.

هدف: شناسایی قارچهای توکسین زا و غیر توکسین زای جیره های غذایی تحت مطالعه.طرح: مطالعه آزمایشگاهی.نمونه ها: تعداد نوزده نمونه جیره غذایی از قبیل ذرت، جو، سیلو، کنسانتره، پودر و چربی و ...روش: بر اساس تکنیکهای استاندارد آزمایشگاهی پس از آماده سازی، نمونه ها بر روی محیط های کشت سابورو و گلوکز آگار حاوی کلرامفنیکل، پوتیتوگلوکزآگار، چاپکس داکس آگار و رزبنگال آگار به دو روش خطی و تلقیحی کشت داده شدند. تحلیل آماری: بر اساس آزمونهای تی و مربع کای.نتایج: بر اساس اطلاعات به دست آمده از نتایج کشت، گونه های آسپرژیلوس (63.2 درصد)، پنی سیلیوم(36.8)، موکور(31.6 درصد) و کلادوسپوریوم (26.3 درصد) به ترتیب فراوانترین قارچهای جدا شده از جیره های تحت آزمایش بودند. فراوانترین تعداد کلنی ها، توسط فوزاریوم (118 کلنی) در جیره های سیلو و کنسانتره ایجاد شده بود. گونه های جنس آسپرژیلوس عبارت بودند از آسپرژیلوس فومیگاتوس (18.5 درصد)، آسپرژیلوس فلاووس (35.9 درصد)، آسپرژیلوس نیجر (25.9 درصد) و گونه های شناسایی نشده آسپرژیلوس ( 29.6درصد). بر اساس آزمونهای آماری اختلاف معنی داری بین فراوانی گونه های آسپرژیلوس جدا شده با قارچهای دیگر مشاهده گردید (P<0.05). همچنین اختلاف معنی داری بین جداسازی گونه های توکسین زای احتمالی و غیر توکسین زا مشاهده گردید بدین معنی که گونه های توکسین زا، حضور معنی دار تری (P<0.001)  را در این بررسی نشان می دهند.نتیجه گیری: با توجه به حضور قارچهای توکسین زا در جیره های غذایی تحت مطالعه، باید برنامه ریزی مدونی برای شناسایی قارچهای موجود در جیره های مختلف دامی در مراکز تولید نمود تا پس از شناسایی قارچهای توکسین زا و توکسین های حاصله، برنامه و دستور العمل هایی را جهت کنترل قارچهای مذکور در جیره ها تدوین نمود.

در این تحقیق روش جدید HPLC با استفاده از خالص سازی از ستونهای ایمونوافینیتی و مشتق سازی پس ستون الکتروشیمیایی و نهایتا تشخیص با آشکارگر فلورسانس جهت تعیین مقدار باقیمانده آفلاتوکسین در عضله میگو استفاده شد. میگوی یکنواخت شده به وسیله مخلوط آب و متانول (%80  V/V) عصاره گیری شد و چربی این عصاره توسط هگزان جدا گردید. این عصاره با آب رقیق گردید و از ستون مناسب عبور داده شد. آفلاتوکسین ها متعاقبا از ستون های ایمونوافینیتی خارج شده و توسط HPLC با آشکارگر فلورسنانس اندازه گیری شدند. توسط میزان بازیافت آفلاتوکسین در بافت هایی که به طور مستقیم در سطوح 20 ،10 ،5 ،2.5 ،1.25 ppb غنی سازی شده بودند %86 بود (محدوده بین 78.8 تا %112) انحراف معیار نسبی داخل آزمایشگاهی کمتر از %16.6 بود (محدوده 3.4 تا %16.6) . نمونه میگوی پرورشی از استانهای جنوبی ایران انتخاب و از نظر حضور آفلاتوکسین های گروههای B,G مورد آزمایش قرار گرفتند، آفلاتوکسین B1 تنها در یک نمونه به میزان 1.71ngg تشخیص داده شد. این میزان بسیار کم، خطر قابل چشم پوشی را برای سلامت انسانها می تواند در پی داشته باشد.