استفاده از انواع محلول های ضدعفونی کننده، به یک بخش جدانشدنی از صنایع مختلف تبدیل شده است که می توانند یک محیط سالم را برای سطوح، ابزار ها، دست ها و... ایجاد کنند. محلول های ضدعفونی کننده می توانند میکروارگانیسم های مضر که بر روی سطوح مختلف زندگی می کنند را از بین ببرند و آلودگی را کاهش دهند.
ضدعفونی کردن یکی از مراحل پاکسازی می باشد که استفاده از محلول های ضدعفونی کننده یکی از رایج ترین موارد مربوط به این مرحله است. این محلول ها بر اساس ویژگی ها، نوع تمیزکنندگی و سایر عوامل دیگر؛ انواع مختلفی دارند که با شناخت بهتر آن ها، می توانید یک محلول ضدعفونی کننده مناسب برای مقاصد خود داشته باشید. برای آشنایی بهتر با انواع محلول های ضدعفونی کننده در ادامه با ما همراه باشید.
محلول ضدعفونی کننده چیست؟
محلول ضدعفونی کننده(Disinfectant solution) به ماده ای گفته می شود که بر روی اشیاء غیرزنده برای از بین بردن میکروارگانیسم های زنده مانند ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و سایر عواملی که می توانند باعث عفونت و یا بیماری شوند، استفاده می شوند.
محلول های ضدعفونی کننده معمولا به شکل مایع، شفاف و بی رنگ می باشند که اغلبا بویی تند و زننده دارند. این مواد، انحلال پذیری مناسبی در آب دارند و به وسیله آب، رقیق می شوند. همچنین باید از پایداری نسبتا بالایی برخوردار باشند و در برابر طیف گسترده ای از میکروارگانیسم های فعال پاسخگو باشند.
اثربخشی ضدعفونی کننده در برابر عوامل مختلف متفاوت است. به طور مثال برخی از ضدعفونی کننده ها اثربخشی مناسبی را در برابر باکتری ها و ویروس ها دارند و برخی دیگر در برابر هاگ ها وقارچ ها می توانند موثر باشند. محلول های ضدعفونی کننده اکثرا در برابر همه میکروارگانیسم ها مناسب است و می توانند برای از بین بردن آن ها، موثر باشند.
برای آشنایی بیشتر با محلول های ضدعفونی کننده، به انواع آن ها می پردازیم.
معرفی انواع محلول های ضدعفونی کننده
محلول های ضدعفونی کننده بر اساس ترکیبات شیمیایی موجود در آن ها، طبقه بندی می شوند که هرکدام برای هدف خاصی مورد استفاده قرار می گیرند. میزان میکروب کشی و ضدعفونی کردن آن ها با یکدیگر فرق می کند که این موضوع باعث تفکیک مقاصد آن ها از هم می شود. این میزان ها تعیین می کنند که کدام یک از محلول ها برای سطوح، ابزار ها، بافت های مختلف و ... مناسب تر هستند تا انتخاب را برای شما آسان تر کنند. برخی از رایج ترین محلول های ضدعفونی کننده عبارت اند از:
فنول ها
فنول ها یکی از پرکاربرد ترین محلول های ضدعفونی در زمینه جراحی های پزشکی بودند که امروزه متخصصان، به دلیل خاصیت میکروب کشی به سایر کاربرد های آن دست یافتند. و خرید فنول با کیفیت در حوزه پزشکی اهمیت خاصی پیدا کرده است. خاصیت میکروب کشی فنول ها مرتبط به مشتقات آن شامل آلکیل، فنیل، بنزیل وهالوژن است که دارای اثربخشی بالا می باشند.
مشتقات فنولی باکتری کش، قارچ کش ویروس کش هستند که این فعالیت ها ارتباط مستقیم با غلظت محلول ها دارند. محلول های ضدعفونی کننده فنولی برای پوست، سطوح و ابزارها مناسب هستند که با غیرفعال کردن سیستمهای آنزیمی ضروری، میکروارگانیسم های مضر را از بین می برند.
بسیاری از محلول های فنولی برای ضدعفونی کردن سطوح مختلف از جمله کف و تخت ها قابل مصرف برای مصارف خانگی و مراکز درمانی می باشند. همچنین به دلیل درصد سمیت پایین، برای ضدعفونی کردن تجهیزات پزشکی نیز مناسب هستند. و درخواست خرید فنول در پزشکی بسیار بالاست.
الکل ها
الکل های از مهم ترین محلول های ضدعفونی کننده در محیط های بهداشتی هستند که در سه نوع محلول در آب، اتیل الکل و ایزوپروپیل الکل تقسیم می شوند. این محلول ها سل کش، قارچ کش و ویروس کش هستند اما در برابر اسپور های باکتریایی نمی توانند اثربخشی مناسبی داشته باشند. فعالیت کشندگی آن ها به غلظت آن ها بستگی دارد که در غلظت های زیر 50 درصد، این فعالیت بسیار کاهش می یابد. موثر ترین غلظت ها برای الکل ها عبارت است از غلظت 60 تا 95 درصد برای متانول، 60 تا 80 درصد برای اتیل الکل و 20 درصد برای ایزوپروپیل الکل.
الکل ها از محلول های ضدعفونی کننده مناسب برای پوست، ابزار و سطوح مختلف می باشند که اکثرا در محیط های بهداشتی مانند بیمارستان ها مورد استفاده قرار می گیرند. این محلول ها به دلیل فاقد خاصیت اسپورکشی، برای ضدعفونی کردن مواد پزشکی و جراحی مناسب نیستند.
کلر ها و ترکیبات کلری
کلر ها و ترکیبات کلری از پرکاربرد ترین محلول های ضدعفونی کننده می باشند که به دو شکل جامد و مایع موجود هستند. ترکیبات کلری فعالیت باکتری کش، ویروس کش، قارچ کش و اسپور کشی مناسبی دارد و اثرات سمی از خود به جای نمی گذارند.
محلول های ضدعفونی کننده کلری معمولا به شکل های هیپوکلریت ها، دی اکسید های کلر و آب سوپراکسید شده یافت می شوند. هیپوکلریت ها رایج ترین محلول های ضدعفونی کننده خانگی هستند که با نام سفید کننده های خانگی یاد می شوند. دی اکسید های کلر اثر باکتری کشی طولانی تری دارند و نسبت به هیپوکلرایت ها، کلر را برای مدت طولانی تری نگهداری می کنند. و در نهایت، آب سوپراکسید شده یک ضدعفونی کننده جدید است که اثربخشی آن، به غلظت آن بستگی دارد.
کلر ها و ترکیبات کلری به طور گسترده در مراکز درمانی و محیط های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند که از رایج ترین کاربرد های آن، تصفیه کنندگی آب در محیط های مختلف است.
فرمالدهید
فرمالدهید ها به عنوان ضدعفونی کننده و استریل کننده در دو شکل مایع و گازی هستند فرمالدهید معمولا به شکل محلول در آب در بازار به فروش می رسند. بیشترین درخواست خرید فرمالدهید مربوط به غلظت 37 فرمالدهید می باشند که یک باکتریکش، سل کش، قارچ کش، ویروس کش و هاگ کش با اثربخشی بالا می باشند.
این محلول ها برای سطوح، تجهیزات، ابزارها، پوست و بافت های مختلف قابل اجرا می باشند که قرار گرفتن طولانی در معرض آن می تواند باعث بروز مشکلاتی مانند تنگی نفس، آسم و سوزش پوست شود.
فرمالدهید یک ضدعفونی کننده سطح بالا است که در مراکز درمانی برای ضدعفونی کردن تجهیزات از جمله تجهیزات دیالیز و سطوح مختلف مانند نمونههای آناتومیک استفاده می شود. همچنین یکی از کابردهای خانگی آن رفع آلودگی های گازی و کابینت ها است که بسیار پرمصرف می باشد.
پراکسید هیدروژن
یکی از محلول های ضدعفونی کننده تایید شده توسط منابع علمی، پراکسید هیدروژن است که عمدتا در غلظت های 3 و 6 درصدی یافت می شود اما ممکن است برای مقاصد خاص، در درصد های بالا نیز به فروش برسد. این محلول اثربخشی بالا در زمینه های باکتری کشی، ویروس کشی، قارچ کشی و اسپور کشی دارد که برای سطوح، ابزار، آب و پوست قابل اعمال است.
محلول های 3 درصدی پراکسید هیدروژن، یک ضدعفونی کننده ملایم برای زخم ها، سوختگی های جزئی است و از ضدعفونی کننده های متداول در دندانپزشکی نیز می باشد. محلول های 6 درصدی قدرت بالاتری دارند و برای ضدعفونی کردن تجهیزات، پارچه ها و سطوح مختلف قابل استفاده می باشند.
گلوتارآلدئید
گلوتارآلدئید از دسته آلدئید های اشباع است که به عنوان یک ضدعفونی کننده و استریل کننده سطح بالا شناخته شده است. محلول های گلوتارآلدئید اسیدی هستند که می توانند با ترکیبات قلیایی، خاصیت اسپورکشی نیز پیدا کنند. گلوتارآلدئید از باکتریکش، ویروسکش، قارچکش و هاگکش های فعال است که در غلظت های مختلف یافت می شود.
این دسته از انواع محلول های ضدعفونی کننده برای طیف گسترده ای از ابزارها و سطوح مناسب است که در حضور مواد آلی، از ایجاد خوردگی در آن ها جلوگیری می کند. به این دسته از محلول ها، محلول های فعال شده گلوتارآلدئید گفته می شود که غلظت نسبتا پایینی دارند.
این محلول، از ضدعفونی کننده های محبوب در مراکز درمانی برای استریل کردن ابزار، سطوح و تجهیزات پزشکی است که می توان در جراحی ها نیز از آن استفاده نمود.
*مسئولیت صحت و سُقم محتوای این پست برعهدهی سفارشدهنده است.*