بررسي عوامل تاثير گذار بر نگرش كشاورزان نسبت به توسعه كشت كلزا در استان مركزي

سالانه مقادير در خور توجهي از منابع ارزي و نيروي انساني كشور صرف واردات روغنهاي خوراكي مي شود. در سالهاي اخير ميزان روغن حاصل از دانه هاي روغني توليد داخل حدود 6درصد نياز روغن خام كشور را تامين كرده و نزديك به 94 درصد بقيه از واردات فراهم شده است.
در برنامه هاي توسعه پنجساله سوم كشور تاكيد شده است كه روغن نباتي مورد نياز كشور از محل توليدات زراعي داخلي فراهم آيد. به همين منظور اين هدف در نظر گرفته شده است كه تا پايان برنامه پنجساله سوم توسعه (سال 1383) ميزان توليد روغن نباتي در داخل كشور از 6% فعلي به 40% افزايش يابد.
هدف كلي اين تحقق بررسي نگرش كشاورزان استان مركزي نسبت به توسعه كشت كلزا بوده است.جامعه آماري تحقيق شامل تمامي كشاورزان استان مركزي (بالغ بر 389نفر) است كه در سال زراعي گذشته ( 1378-79) و در سال زراعي جاري (1379-80) اقدام به كشت كلزا كرده اند. از ميان اين تعداد، 191 نفر به روش نمونه گيري كاملا تصادفي به عنوان نمونه هاي آماري اين تحقيق تعيين شدند. پرسشنامه اي نيز جهت گردآوري ويژگيهاي حرفه اي كشاورزان و سنجش متغيرهاي وابسته طراحي و تدوين شد. روايي محتوايي پرسشنامه با كسب نظرات متخصصان علوم ترويج و آموزش كشاورزي علوم زراعت و توسعه دانه هاي روغني و اعمال اصلاحات لازم به دست آمد. آزمون مقدماتي براي به دست آوردن ضريب اعتبار اين پرسشنامه انجام گرفت و ضريب كرانباخ آلفا برابر 0.8978 با بهره گيري از نرم افزار spss به دست آمد.
نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه اكثريت كشاورزان در فعاليتهاي زراعي كشت كلزا از تسهيلات وام بانكي استفاده كرده اند و به طور ميانگين 4.6 هكتار زمين را به اين كشت اختصاص داده اند. ميانگين عملكرد كلزا در اين مزارع 1.98 تن در هكتار و تقريبا برابر ميانگين برداشت كلزا در كشور بوده است. كلزاكاران نگرشي مثبت نسبت به توسعه كشت كلزا داشته اند و نگرش بيشتر آنان در حد "خوب" و "عالي" توصيف مي شود. نتايج اين تحقيق همچنين نشان داده است كه بين نگرش كشاورزان كلزاكار و ميزان مشاركت آنان در فعاليتهاي آموزشي و ترويجي رابطه اي مثبت به نسبت قوي و معنيدار وجود دارد. به رغم سطح پايين سواد كشاورزان توانسته اند از مهارتهاي لازم حرفه اي برخوردار شوند كه اين امر نقش و اهميت برنامه هاي ترويج و آموزش كشاورزي را در اطلاع رساني و اشاعه نوآوريها نشان مي دهد. اين مطلب در نگرش كشاورزان نسبت به توسعه كشت كلزا نيز تاثير گذار بوده به طوري كه نتايج نشان داده است بين ميزان دانش فني كشاورزان و نگرش آنان رابطه اي مثبت و معني دار وجود دارد.
در محاسبه رگرسيون چند متغيره خطي كه به روش گام به گام با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد متغيرهاي ميزان سواد و ميزان مشاركت كشاورزان در برنامه هاي ترويجي 27.5% از تغييرات در ميزان نگرش كشاورزان را تبيين كرد: بدين ترتيب با بهره گيري از معادله به دست آمده مي توان ميزان نگرش كشاورزان را نسبت به توسعه كشت كلزا تخمين زد.