نشانه معناشناسي تفسير اجتماعي ميرزاعليقلي خويي از حافظ در تصويرسازي ديوان چاپ سنگي 1269

احمدپناه سيدابوتراب; ميزباني حميد

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

مطالعات تطبيقي هنر

اطلاعات شماره:

پاييز و زمستان 1395 , دوره 6 , شماره 12 ; از صفحه 97 تا صفحه 109 .

عنوان مقاله:

نشانه معناشناسي تفسير اجتماعي ميرزاعليقلي خويي از حافظ در تصويرسازي ديوان چاپ سنگي 1269

نویسندگان:

احمدپناه سيدابوتراب, ميزباني حميد*

آدرس:

* دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

چکیده:

ميرزاعليقلي خويي، تصويرگر کتابهاي چاپ سنگي دوره قاجار، با تصويرسازي براي ديوان حافظ، همانند هر هنرمندي در کار خود تفسيري مطابق با نيازهاي فرهنگي و اجتماعي دوره خود از شعر حافظ ارائه داده است. ديوان چاپ سنگي 1269 يکي از اولين نسخههاي مصور حافظ است که براي انتشار در سطح گسترده آماده و با اقبال مواجه شده است. درنتيجه، موضعگيري گفتماني عليقلي در اين کتاب اهميت بسيار دارد. اين پژوهش به اين پرسش ميپردازد که موضعگيري گفتماني عليقلي خويي در تصويرگري ديوان حافظ چيست و چگونه شکل گرفته است؟ در اين راستا، 9نگاره عليقلي براي اين نسخه در 3 گروه دستهبندي شده، به روش توصيفي-تحليلي و با رويکرد نشانهشناختي موردبررسي قرار گرفتهاند. نشانهمعناشناسي با درنظرداشتن رابطه تعاملي بين گفتهخوان و گفتهپرداز، کارکردهاي مختلفي براي تصوير قايل ميشود. اين پژوهش باتوجهبه کنشهاي گفتماني، به بررسي برخي ابعاد نشانهمعنايي پرداخته که در گفتمان تصويري عليقلي فرايند معناسازي را رقم زدهاند. هدف نهايي مطالعه، بررسي نشانهمعناشناختي تفسيري است که عليقلي در تصويرپردازي خود از شعر حافظ ارائه نموده است. در اين راستا مطالعه تطبيقي و همزمان ويژگيهاي معنايي فضاي شعر حافظ از يک سو و فضاي تصويرپردازي عليقلي از سوي ديگر لازم است. بررسيهاي تطبيقي و مقايسه معنايي اين دو فضا نشان ميدهد، ميرزاعليقلي برخلاف حافظ به دنبال ايهام نيست و تصويري عيني و ارجاعي از عناصر يک بيت ارائه داده است. نتيجه، ارايه چهرهاي ساده و انساني از شعر حافظ است. به همين علت حاصل کار عليقلي بر روي شعر حافظ رنگ و بويي بسيار اجتماعي به خود گرفته است. در تصاوير عليقلي، اشعار حافظ در پرتوي حضور فشارهاي پيکر انساني حافظ معنادار ميشود، و شالوده تصاوير، گفتوگو است. پيکر حافظ در گفتوگو با معشوقي فناپذير قرار گرفته؛ که تأکيدي بر تفسير انساني و زميني از غزل حافظ است. اما عليقلي در گفتوگو با پيکر شاه يا پير مغان، چهرهاي منفعل، مردسالار و اقتدارطلب از حافظ ارائه کرده است. اين تصوير با ذهنيت مردم و روشنفکران دوره قاجار منطبق است که ساخت هويت و اقتدار ملي را اولويت کشور ميدانست.

کلید واژه:

تصويرسازي(Q2)چاپ سنگي(Q2)نشانهمعناشناسي(Q1)عليقلي خويي(Q1)

چارک 1 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک اول تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی زیاد است.
چارک 2 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک دوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع زیاد است.
چارک 3 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک سوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع کم است.
چارک 4 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک چهارم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی کم است.

موضوعات مرتبط:

استعاره اسکندرنامه نقالی تصویر چاپ سربی حروف فارسی صور خیال صورخیال عکاسی ایران عکاسی خلاق گرشاسپنامه

مقالات نشریه ای مرتبط:

مقالات همایشی مرتبط:

ندارد

طرح های مرتبط:

مقالات بین المللی مرتبط:

ارتباط خیلی زیاد ارتباط زیاد مرتبط ارتباط کمتر

ارجاعات:

ثبت نشده است

استنادات:

ثبت نشده است

+جهت ارجاع به این مقاله کلیک کنید(Cite).

APA : کپی

احمدپناه، س.، و میزبانی، ح. (1395). نشانه معناشناسی تفسیر اجتماعی میرزاعلیقلی خویی از حافظ در تصویرسازی دیوان چاپ سنگی 1269. مطالعات تطبیقی هنر, 6(12 ), 97-109. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=468685

Vancouver : کپی

احمدپناه سیدابوتراب، میزبانی حمید. نشانه معناشناسی تفسیر اجتماعی میرزاعلیقلی خویی از حافظ در تصویرسازی دیوان چاپ سنگی 1269. مطالعات تطبیقی هنر. 1395 [cited 2022May23];6(12 ):97-109. Available from: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=468685

IEEE : کپی

احمدپناه، س.، میزبانی، ح.، 1395. نشانه معناشناسی تفسیر اجتماعی میرزاعلیقلی خویی از حافظ در تصویرسازی دیوان چاپ سنگی 1269. مطالعات تطبیقی هنر, [online] 6(12 ), pp.97-109. Available: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=468685.