باغهاي تاريخي به عنوان ميراث ملي و سندي با ارزش از هويت تاريخي و فرهنگي بيانگر رابطه تنگاتنگ ميان تمدن و طبيعت هستند. هنر باغسازي در ايران قبل از هر چيز در نحوه آرايش گياه، آب و معماري و نحوه تداخل آنها با يكديگر تجلي مي كند. باغهاي تاريخي از آثار مهم گذشته در شهر، به خاطر ارزشهاي محيطي، زيبایي شناسي و فرهنگي بايستي به طور پويا و پيوسته مورد توجه قرار گيرند.
در اين مقاله باغهاي دوره قاجار در تهران كه قدمتي حداكثر بيش از 200 سال و حداقل 80 سال دارند، مورد بررسي قرار گرفته اند. بررسي حاضر نشان مي دهد كه باغهاي اين دوره تخريب شده و فقط تعداد كمي از آنها باقي مانده اند و در صورت ادامه گسترش شهر به روال موجود باقي مانده اين باغات نيز به كلي از ميان خواهند رفت.
به همين سبب شناسایي اين باغ‌ها در گستره شهر، شناخت عناصر ساختاري و ويژگي باغهاي اين دوره و علت گسترش آنها در دامنه كوههاي البرز از جمله اهداف اين پژوهش است.
اين مطالعه از طريق بررسي اسناد نوشتاري شامل متون تاريخي، سفرنامه ها، خاطرات سلاطين و رجال سياسي و نيز مدارك تصويري شامل عكس و نقاشي هاي جمع آوري شده در آرشيو و موزه‌هاي معتبر انجام گرفته است. نتايج حاصله از طريق روش تحليلي، قياسي از نظام حاكم در باغ (آب گياه، و معماري) ميسر شده است.
دستاوردهاي اين تحقيق در قالبي مدون از اسناد و مدارك نادر از باغهاي تهران و معرفي ويژگي‌هاي هنر باغسازي تبيين شده كه جهت شناسايي اجزا متشكله و قرائت لايه هاي زماني نظام ساختاري باغ بكار گرفته شده اند. برآيند اين شناخت مقدمه اي ضروري براي هرگونه مداخله، مرمت و بازسازي باغهاي با ارزش اين دوره است.