گونه شناسي آسياب هاي قناتي نايين

سلطاني محمدي مهدي; رئيسي مهدي; فهامي مهسا

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

مسكن و محيط روستا

اطلاعات شماره:

زمستان 1395 , دوره 35 , شماره 156 ; از صفحه 127 تا صفحه 146 .

عنوان مقاله:

گونه شناسي آسياب هاي قناتي نايين

نویسندگان:

سلطاني محمدي مهدي*, رئيسي مهدي, فهامي مهسا

آدرس:

* دانشگاه شهید بهشتی

چکیده:

آسياب ها، اين دستاوردهاي معماري و مهندسي ايران، در گذشته نقش حياتي در زندگي مردم داشته اند ولي در سال هاي اخير در اثر برخي عوامل مانند خشک يا کم آب شدن قنات ها و در نتيجه عدم مقرون به صرفه بودن، رونق خود را از دست داده-اند. اين بناها به عنوان ميراثي از دانش گذشتگان و نمودي از بهره برداري مناسب از محيط، تلفيق و تجميعي از علوم و فنون مختلف (در زمينه هاي معماري، سازه، مهندسي آب و مهندسي مکانيک و معدن) هستند. کارکرد آسياب ها به عنوان يکي از بناهاي وابسته به قنات، باعث شده که در نقطه اي استقرار يابند که امکان دسترسي و استفاده از آب قنات براي آن ها فراهم باشد. در آسياب آب ديده نمي شود امّا تجلّي نيروي آن را در حرکت سنگ آسياب مي توان ديد و پيرو عملکردي بودن بنا، آب نيز تنها جنبه عملکردي خود را آشکار مي کند. براساس پيمايش ميداني مشخّص شد در محدوده شهرستان نايين 12 آسياب باقي مانده و تعدادي نيز بکلّي تخريب شده است لذا صرف بررسي و مستندنگاري آن ها ارزشمند است. لکن در آسياب هاي نايين نوعي گونه گوني کالبدي ويژه مشاهده مي شود يعني هر آسياب اجزاء، حجم و تناسبات خاص خود را دارد؛ حال آنکه محدوده استقرار اين بناها کوچک، اقليم اين محدوده يکسان و منبع آب همه آن ها قنات است؛ حتّي نحوه کارکرد آن ها تقريباً يکسان بوده است. سه جزء متفاوت ولي در عين حال مکمل در يک آسياب، فضاهاي معماري، کانال هاي ورود و خروج آب و تنوره، اجزاي سيستم مکانيکي مانند چرخاب (توربين، پره ها و تبري) هستند که در آسياب هاي نايين تنوعي جالب توجّه دارند. مقاله مي کوشد عوامل مؤثر بر اين گوناگوني را شناسايي کند و يک گونه شناسي از اين آسياب ها ارائه دهد. نتايج بررسي نشان داد که آسياب هاي نايين بر اساس معيارهاي معماري و موقعيت قرارگيري به 3 گونه رو زميني، دستکند زيرزميني و دستکند بر ديواره رسي قابل تقسيم بندي هستند. روش پژوهش توصيفي تحليلي مبتني بر مطالعات کتابخانه اي و برداشت ميداني است. نقشه هاي برداشت شده از آسياب ها، براي اوّلين بار در اين مقاله ارائه شده است.

کلید واژه:

آسياب(Q2)قنات(Q2)گونه شناسي(Q1)نايين(Q2)معماري(Q2)

چارک 1 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک اول تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی زیاد است.
چارک 2 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک دوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع زیاد است.
چارک 3 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک سوم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع کم است.
چارک 4 این موضوع در حوزۀ علمی خود، در چارک چهارم تازگی است.
یعنی استقبال پژوهشگران از این موضوع خیلی کم است.

موضوعات مرتبط:

مقالات نشریه ای مرتبط:

مقالات همایشی مرتبط:

ندارد

طرح های مرتبط:

مقالات بین المللی مرتبط:

ارتباط خیلی زیاد ارتباط زیاد مرتبط ارتباط کمتر

ارجاعات:

ثبت نشده است

استنادات:

ثبت نشده است

+جهت ارجاع به این مقاله کلیک کنید(Cite).

APA : کپی

سلطانی محمدی، م.، و رئیسی، م.، و فهامی، م. (1395). گونه شناسی آسیاب های قناتی نایین. مسکن و محیط روستا, 35(156 ), 127-146. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=359848

Vancouver : کپی

سلطانی محمدی مهدی، رئیسی مهدی، فهامی مهسا. گونه شناسی آسیاب های قناتی نایین. مسکن و محیط روستا. 1395 [cited 2022May25];35(156 ):127-146. Available from: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=359848

IEEE : کپی

سلطانی محمدی، م.، رئیسی، م.، فهامی، م.، 1395. گونه شناسی آسیاب های قناتی نایین. مسکن و محیط روستا, [online] 35(156 ), pp.127-146. Available: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=359848.